Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Wetenschap en Techniek
campus Kronenburg
Kronenburgstraat 47 - 2000 Antwerpen
T +32 3 220 55 80 - F +32 3 220 55 99
wt@ap.be
Farmaceutische wetenschappen I27920/1399/1617/1/14
Studiegids

Farmaceutische wetenschappen I

27920/1399/1617/1/14
Academiejaar 2016-17
Komt voor in:
  • Bachelor in de biomedische laboratoriumtechnologie, trajectschijf 2
    Afstudeerrichting:
    • Farmaceutische en biologische laboratoriumtechnologie
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 8 studiepunten
Co-titularis(sen): Theunen Marjorie
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Module 3 + Module 4
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).
Mogelijke grensdata voor leerkrediet: 27.02.2017 (3de module)
Tweede examenkans: wel mogelijk.
Tolereerbaarheid: Dit opleidingsonderdeel komt in aanmerking voor tolerantie onder de voorwaarden van de opleiding waarvoor je bent ingeschreven.
Totale studietijd: 208,00 uren

Korte omschrijving

In  het facet Farmacologie wordt de student  in een eerste algemeen deel vertrouwd gemaakt met de basisbegrippen van de farmaco- en toxicokinetiek en de farmaco- en toxicodynamiek. Er wordt ingegaan op de opname, distributie, metabolisme, excretie en algemene werkingsmechanisme van een farmacon of toxicon. De verschillende stappen in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen worden toegelicht. Ook begrippen aangaande de dosis-responsrelatie, maat voor toxiciteit, drempelwaarden, bio-accumulatie worden hier besproken. De invloed van farmaceutische chemie op de ADME van de farmaca wordt eveneens bondig besproken. Als laatste komt ook de farmacogenetica aan bod en wordt toegelicht met een aantal voorbeelden.
In een tweede deel leert de student de anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel kennen.  De functie, werking en eigenschappen van zowel het centrale als  het perifere zenuwstelsel komen aan bod. (Een deel hiervan is zelfstudie). Aansluitendworden verschillende groepen farmaca die inwerken op het centrale en perifere zenuwstelsel besproken met aandacht voor hun werkingsmechanismes  (geneesmiddelen inwerkend op de adrenerge en cholinerge neurotransmissie, psychofarmaca, geneesmiddelen bij alzheimer , epilepsie, ..)

In het facet Galenica (ook artsenijbereidkunde genoemd) wordt de student vertrouwd met de formulering, de bereiding en de controle van geneesmiddelen. Zowel in de farmaceutische industrie als in de officina-apotheek nemen de galenica en de farmaceutische technologie een belangrijke plaats in. Het verwerken van een geneesmiddel in een voor de patiënt geschikte vorm vraagt een uitgebreide theoretische achtergrond. De toedieningsvorm kan variëren van eenvoudige oplossing tot een zeer complex systeem waarbij een bepaald vrijzettingprofiel beoogd wordt. Talrijke hulpstoffen kunnen gebruikt worden voor het bekomen van dit specifieke vrijzettingsprofiel, alsook voor het garanderen van de stabiliteit, verhogen van aanvaardbaarheid door de patiënt,...
De kwaliteit van de farmaceutische bereidingen worden steeds grondig gecontrolleerd. De studenten leren dat bereidingen aan de normen van de Europese Pharmacopee moeten voldoen betreffende de uniformitiet van dosis , de reproduceerbare farmaceutische beschikbaarheid, fysische en chemische stabiliteit en aanvaardbare microbiologische kwaliteit.

In het facet toxicologie wordt dieper ingegaan op de toxicologie, met name aspecten van de analytische, forensische, klinische en regulatorische toxicologie . Verder wordt toxiciteitsonderzoek  besproken met nadruk op toxiciteitsonderzoek van geneesmiddelen, zowel dierproeven als in-vitro en ex-vivo toxiciteitsstudies. De theorie wordt verder geïllustreerd met voorbeelden uit de milieutoxicologie, forensische toxicologie en voedingstoxicologie.

Volgtijdelijkheid

binnen het opleidingsprogramma al minstens 30 studiepunten afgewerkt hebben EN geslaagd of getolereerd voor Bio-organische chemie EN geslaagd of getolereerd voor Biochemie 1.

Eindcompetenties (lijst)

Biomedisch en Farmaceutisch laboratorium - Farmaceutische technologie
analyseert de formulering van magistrale , officinale en eenvoudige industriële bereidingen (op interacties, nevenwerking, stabiliteit,...)
analyseert interacties tussen verschillende farmacologische en toxicologische bestanddelen
berekent dosissen, bloedconcentraties, en andere farmacokinetische parameters
beschrijft de basisprincipes van adme
beschrijft de basisprincipes van farmaco- en toxicodynamiek
beschrijft de basisprincipes van farmaco- en toxicokinetiek
beschrijft de eigenschappen en samenstelling van de verschillende galenische vormen
beschrijft de meest voorkomende technologiën voor bereidingen met gereguleerde afgifte
beschrijft de verschillende types toxiciteitsstudies
beschrijft de voornaamste biofarmaceutische en technologische aspecten bij het ontwikkelen , bereiden en controleren van verschillende farmaceutische vormen
beschrijft de werkingsmechanismes, effecten en detectiemethoden van psychotrope stoffen en alcohol
combineert de verschillende parameters van pk/pd
controleert de hoeveelheid van de actieve bestanddelen aan de hand van de officiële giflijsten
definieert de elementaire begrippen uit de toxicologie
geeft de eisen weer voor de kwaliteit van geneesmiddelen volgens de norm van de europese farmacopee
geeft de functie en eigenschappen weer van de verschillende groepen hulpstoffen
geeft een overzicht van de regulatorische domeinen van de toxicologie en de bijhorende organistaies en instanties (oecd, echa, ich,.. )
geeft mogelijke bereidingswijzen weer voor stabiele bereidingen
illustreert verschillende aspecten van de farmacogenetica
interpreteert de verschillende pk en pd grafieken (concentratie-tijd , dosis-respons en dosiseffectcurven)
kent de anatomische en fysiologische aspecten van zenuwstelsel (CZS + PZS)
kent de werkingsmechanismen van geneesmiddelen en toxische stoffen inwerkend op delen van het ZS
krijgt inzicht in de verschillende fasen van de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen
maakt berekeningen voor berekenen van te gebruiken hoeveelheid hulpstoffen (suppomassa, vulstof, emulgatoren, isotone stoffen, ...)
vergelijkt voor- en nadelen van de verschillende galenische vormen
verklaart de belangrijkste aspecten van de werking van het Centraal en perifeer ZS
verklaart de effecten van farmaca inwerkend op het PZS en CZS
verklaart de mogelijke aangrijpingspunten van farmaca en toxicons op de lichaamsfuncties
Interpersoonlijk - Stakeholdergerichtheid
geeft de eisen weer voor de kwaliteit van geneesmiddelen volgens de norm van de europese farmacopee
Interpersoonlijk - Zorg voor omgeving
geeft de eisen weer voor de kwaliteit van geneesmiddelen volgens de norm van de europese farmacopee
Intrapersoonlijk - Methodologie
controleert de hoeveelheid van de actieve bestanddelen aan de hand van de officiële giflijsten
geeft mogelijke bereidingswijzen weer voor stabiele bereidingen
Intrapersoonlijk - Probleemanalyse
analyseert de formulering van magistrale , officinale en eenvoudige industriële bereidingen (op interacties, nevenwerking, stabiliteit,...)
analyseert interacties tussen verschillende farmacologische en toxicologische bestanddelen
berekent dosissen, bloedconcentraties, en andere farmacokinetische parameters
beschrijft de basisprincipes van adme
beschrijft de basisprincipes van farmaco- en toxicodynamiek
beschrijft de basisprincipes van farmaco- en toxicokinetiek
beschrijft de eigenschappen en samenstelling van de verschillende galenische vormen
beschrijft de meest voorkomende technologiën voor bereidingen met gereguleerde afgifte
beschrijft de verschillende types toxiciteitsstudies
beschrijft de voornaamste biofarmaceutische en technologische aspecten bij het ontwikkelen , bereiden en controleren van verschillende farmaceutische vormen
beschrijft de werkingsmechanismes, effecten en detectiemethoden van psychotrope stoffen en alcohol
combineert de verschillende parameters van pk/pd
definieert de elementaire begrippen uit de toxicologie
geeft de functie en eigenschappen weer van de verschillende groepen hulpstoffen
geeft een overzicht van de regulatorische domeinen van de toxicologie en de bijhorende organistaies en instanties (oecd, echa, ich,.. )
illustreert verschillende aspecten van de farmacogenetica
interpreteert de verschillende pk en pd grafieken (concentratie-tijd , dosis-respons en dosiseffectcurven)
kent de anatomische en fysiologische aspecten van zenuwstelsel (CZS + PZS)
kent de werkingsmechanismen van geneesmiddelen en toxische stoffen inwerkend op delen van het ZS
krijgt inzicht in de verschillende fasen van de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen
maakt berekeningen voor berekenen van te gebruiken hoeveelheid hulpstoffen (suppomassa, vulstof, emulgatoren, isotone stoffen, ...)
vergelijkt voor- en nadelen van de verschillende galenische vormen
verklaart de belangrijkste aspecten van de werking van het Centraal en perifeer ZS
verklaart de effecten van farmaca inwerkend op het PZS en CZS
verklaart de mogelijke aangrijpingspunten van farmaca en toxicons op de lichaamsfuncties
Labtechnicus BL - Kwaliteit en Veiligheid
geeft de eisen weer voor de kwaliteit van geneesmiddelen volgens de norm van de europese farmacopee

Leerinhoud

Facet Farmacologie 

Deel 1 Algemene Farmacologie
- Inleidende begrippen
- Ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel
- ADME van een farmacon/toxicon
- Farmaco- en toxicokinetiek
- Farmaco- en toxicodynamiek
- Farmacogenetica en bijwerkingen

Deel 2: het Zenuwstelsel
- anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel (centraal en perifeer) (groot deel zelfstudie)
- CZS : adrenerge neurotransmissie
- CZS : cholinerge neurotransmissie
- psychofarmaca en andere farmaca ter beïnvloeding van centraal en perifeer zenuwstelsel

Facet Galenica
- Inleidende begrippen
- Gebruik van giflijsten
- Vaste bereidingen : tabletten, capsules, Suppositoria, poeders
- Halfvaste bereidingen : zalven, crèmes, gelen, pasta's
- Vloeibare bereidingen: suspensies, emulsies, oplossingen, siropen
- Andere: steriele vormen, isotone oplossingen, tabletten met gereguleerde afgifte, transdermale toepassingen, nanotechnologie, aerosolen
- Tabletten met gereguleerde afgifte
- Controles op de afgewerkte bereidingen per galenische vorm
- Berekeningen betreffende de farmaceutische bereidingen

Facet toxicologie
- toxicologische begrippen
- analytische toxicologie (biomonitoring en toxidromen )
- forensische toxicologie (beïnvloeding van CZS door psycholeptica , psycho-analeptica , alcohol)
- regulatorische toxicologie  
- toxiciteitsonderzoek: dierproeven, in-vitro en ex-vivostudies


Studiematerialen (tekst): Verplicht

Cursus met power-point presentaties van de hoorcolleges (M.Theunen)

oefeningen pakket (M Theunen)

Aanvullend materiaal zie Blackboard

Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium 2015 (BCFI) (gratis door M Theunen bezorgd)

Boeken :
- Atlas van de farmacologie (ISBN 90-5574-472-7)
- Anatomie en fysiologie - Een inleiding . Martini & Bartholomew. Uitg Pearson Education (ISBN 978-90-430-1389-5) (reeds aangekocht in eerste jaar)

- NIET VERPLICHT: Toxicologiestudies in evolutie . Koen van Deun enPhilippe Vanparijs 2009 Uitg Campinia Media (ISBN 97890356.1237.2)

Onderwijsorganisatie

Examentijd
Voorziene tijd voor toetsing5,00 uren
Werkvormen
Hoor- en/of werkcolleges59,50 uren
Practicum en/of oefeningen
Vormen van groepsleren
Werkplekleren en/of stage
Werktijd buiten de contacturen143,50 uren

Toetsing (lijst)

Evaluatie(s) voor de eerste examenkans
MomentVorm%Opmerking
AcademiejaarKennistoets40,00Definitieve toets in tussentijdes examenweek over Facet Galenica, Gesloten boek, korte open en gesloten vragen, multiplechoice vragen
AcademiejaarKennistoets40,00Schriftelijk . Gesloten boek. Open en gesloten vragen. De vragen peilen naar kennis en toepassen van kennis en inzicht.
AcademiejaarVaardigheidstoets hands off20,00Schriftelijk . Casussen . Toegestane hulpmiddelen : Gecommentarieerd Geneesmiddelen Repertorium en rekenmachine
Evaluatie(s) voor de tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Tweede examenperiodeKennistoets80,00Schriftelijk . Gesloten boek. Open en gesloten vragen. De vragen peilen naar kennis en toepassen van kennis en inzicht.
Tweede examenperiodeVaardigheidstoets hands off20,00Schriftelijk . Casussen Toegestane hulpmiddelen : Gecommentarieerd Geneesmiddelen Repertorium en rekenmachine

Toetsing (tekst)

Weging van de facetten onderling:

  • 45 % Facet Farmacologie
  • 40% Facet Galenica
  • 15% Facet toxicologie

Tijdens de tussentijdse examenweek : definitieve toets over de leerstof van "Facet Galenica"
Voor de tweede examenperiode wordt dit deel opnieuw bevraagd bij het geïntegreerd examen van de tweede zittijd.  

De student dient verplicht aanwezig te zijn op de gastcolleges .
Specifiek voor tweede examenperiode: De vraagstelling is analoog als in de 1ste zittijd