Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Wetenschap en Techniek
campus Kronenburg
Kronenburgstraat 47 - 2000 Antwerpen
T +32 3 220 55 80 - F +32 3 220 55 99
wt@ap.be
Biomedische wetenschappen 221011/1599/1819/1/80
Studiegids

Biomedische wetenschappen 2

21011/1599/1819/1/80
Academiejaar 2018-19
Komt voor in:
  • Bachelor in de voedings- en dieetkunde, trajectschijf 2
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 9 studiepunten
Co-titularis(sen): Maes Githa
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Academiejaar
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).
Mogelijke grensdata voor leerkrediet: 15.10.2018 (Volledig academiejaar)
Tweede examenkans: wel mogelijk.
Tolereerbaarheid: Dit opleidingsonderdeel komt in aanmerking voor tolerantie onder de voorwaarden van de opleiding waarvoor je bent ingeschreven.
Totale studietijd: 234,00 uren

Volgtijdelijkheid

geslaagd of getolereerd voor Voedingswetenschappen 1 EN geslaagd of getolereerd voor Biomedische wetenschappen 1 EN geslaagd of getolereerd voor Biochemie 2.

Korte omschrijving

Biochemie bestudeert de biologisch belangrijke chemische moleculen.

De beschrijvende biochemie, of de bio-organische scheikunde, werd reeds behandeld in Biochemie 1 (P1) en ook deels in Biochemie 2 (P2). In dit laatste opleidingsonderdeel werd al geleidelijk overgegaan naar een toepassing van de biomoleculen in de fysiologie van de mens. De cursus “Biomedische wetenschappen 2” gaat drie stappen verder: (1) de uiteenzetting van de stofwisseling in het lichaam, (2) een uitgebreide behandeling van de anatomie en fysiologie van de lichaamsstelsels, en (3) bespreking van enkele pathologieën, hun diagnostiek en behandeling. Allen zijn zo sterk met elkaar verbonden, dat besloten werd ze als één opleidingsonderdeel te behandelen.

(1) “Metabolisme” behandelt de ‘dynamische processen’ van biomoleculen. We bestuderen de stofwisseling van eiwitten, koolhydraten, lipiden en nucleïnezuren. Het gaat dan over omzettingen in het menselijk lichaam van de nutriënten, zowel het anabolisme (opbouw) als het katabolisme (afbouw). Opbouw vraagt energie (ATP), terwijl de afbraak energie oplevert.

(2) Alle orgaanstelsels werken samen om onze homeostase in stand te houden. De controle gebeurt via stoffen in het bloed, de hormonen en ook door het zenuwstelsel. Beide werken samen om zo snel als mogelijk een homeostase te krijgen.


Door de stofwisselingsprocessen in het lichaam komen in het bloed vele producten terecht die voor het lichaam niet meer bruikbaar of zelfs schadelijk zijn. Deze stoffen moeten voortdurend uit het bloed verwijderd worden. Deze excretie gebeurt door de nieren, de longen, de huid en de lever. Bovendien zorgen de nieren ook voor het regelen van de bloeddruk en de vitamine D activering.

Voor de ontelbare spiercontracties die continu, bewust of onbewust, plaatsvinden is er veel ATP nodig. Verschillende energiebronnen zorgen hiervoor zowel bij de aërobe ademhaling als in anaërobe omstandigheden, bv. na langdurige arbeid. De aanvoer van O2 en de afvoer van CO2 wordt door het ademhalingsstelsel en de bloedsomloop geregeld. Voor de groei van het lichaam, bv. de celdeling en de botvorming, is energie nodig.

(3) Bij de bespreking van de orgaanstelsels wordt regelmatig stilgestaan bij enkele pathologieën, hun diagnostiek en behandeling.

OLR-Leerdoelen (lijst)

probleemanalyse
beschrijft de correcte plaats (orgaan en/of intracellulair compartiment) waar de metabole processen doorgaan en legt het belang hiervan uit.
beschrijft de normale fysiologische functies van de orgaanstelsels
beschrijft de verschillende energievoorzieningen van spieren volgens type sportinspanning en type spierweefsel
beschrijft voor alle groepen biomoleculen (koolhydraten, vetten, eiwitten & nucleïnezuren) de vertering, de absorptie, het transport doorheen het lichaam en de opname in weefselcellen.
definieert basisbegrippen uit de anatomie, histologie en (patho)fysiologie
duidt anatomische en histologische onderdelen van organen/orgaanstelsels aan op een figuur
geeft verschillen en overeenkomsten aan tussen de katabole en anabole pathways van eenzelfde groep biomoleculen .
identificeert de verschillende metabole pathways per orgaan, per voedingstoestand en per nutriënt
legt het verband tussen de etiologie, de symptomen, de behandeling en de (lange termijn) gevolgen van diabetes a.d.h.v. de wijziging in de fysiologie
legt metabolisme van alcohol, fructose en hemoglobine uit
legt uit hoe de activiteit van sleutelenzymen in het metabolisme geregeld wordt.
legt uit via welke mechanismen de homeostase in de orgaanstelsels en het lichaam wordt gehandhaafd.
legt voor het metabolisme van eiwitten en nucleïnezuren het nut uit van een "recyclage" t.o.v. een "de novo" synthese van resp. aminozuren en nucleotiden.
plaatst afwijkingen in het vetmetabolisme (dyslipidemieën) in relatie tot het risico op de ontwikkeling van atherosclerose, met bijzondere aandacht voor het atherogene lipoproteïne fenotype.
verduidelijkt de oorzaken, symptomen en behandeling van pathologieën van de verschillende orgaanstelsels.
verklaart de namen en de functies van de metabolische "pathways" van eiwitten, koolhydraten, lipiden en nucleotiden.
verklaart de verstoring van de normale fysiologie veroorzaakt door metabole aandoeningen (vb. porfyrie) of overconsumptie (vb. alcohol, fructose)

Leerinhoud

DEEL 1: STOFWISSELING

Metabolisme van de cel, basisprincipes van de bio-energetica, katabolisme en anabolisme, ribonucleotiden als metabole dragers, regeling van het metabolisme.
Mitochondriaal metabolisme: Krebs en ETK.
Stofwisseling van koolhydraten: vertering, resorptie, transport. Inleiding tot de glycolyse.
Stofwisseling van koolhydraten: glycolyse (vervolg) en glycogeenmetabolisme.
Stofwisseling van koolhydraten: gluconeogenese en pentosefosfaatpathway.
Regeling van het koolhydraatmetabolisme: insuline en glucagon.
Pathologie van de koolhydraathuishouding: diabetes
Stofwisseling van vetten: vetresorptie en vettransport doorheen het lichaam: lipoproteïnen.
Stofwisseling van vetten.
Stofwisseling van cholesterol en het proces van atherosclerose.
Pathologie van de lipidenhuishouding: atherosclerose
Stofwisseling van eiwitten: vertering, resorptie en transport, aminozuurafbraak.
Stofwisseling van eiwitten: aminozuursynthese / Metabolisme van nucleïnezuren.
Stofwisseling: geïntegreerd metabolisme.

DEEL 2: ANATOMIE, FYSIOLOGIE & PATHOLOGIE

Spierstelsel: anatomie en histologie, werking van een spiercel, actiepotentiaal, spiermechanica en stofwisseling.
Beenderstelsel: histologie, botvorming en groei, botgroei en -resorptie: homeostase.
Beenderstelsel: anatomie en pathologie (fracturen, reuma, artritis, osteoporose) Botverbindingen en soorten gewrichten.
Communicatie in het lichaam: centraal en perifeer zenuwstelsel, zintuigen.
Communicatie in het lichaam: autonoom zenuwstelsel en pathologie van het ZS.
Communicatie in het lichaam: het endocrien stelsel: hypofyse, schildklier, bijschildklier (inclusief pathologie).
Communicatie in het lichaam: het endocrien stelsel: bijnier, pijnappelklier, pancreas, andere endocriene weefsels (inclusief pathologie).
Cardiovasculair stelsel: bloed + stofwisseling van hemoglobine en RBC.
Cardiovasculair stelsel: hart: anatomie en organisatie.
Cardiovasculair stelsel: bloedvaten : anatomie en fysiologie.
Cardiovasculair stelsel: bloedcirculatie: fysiologie en regulering.
Cardiovasculair stelsel: pathologie, diagnostiek en kleine ingrepen.
Ademhalingsstelsel: anatomie en fysiologie.
Ademhalingsstelsel: zuurstof- en koolstofdioxidetransport doorheen het lichaam / rol van ademhaling in zuur-base huishouding.
Ademhalingsstelsel: regeling van de ademhaling + pathologie.
Excretiestelsel: anatomie en fysiologie van nier.
Excretiestelsel: urinevorming.
Excretiestelsel: hormonale regeling en pathologie.
Homeostase in het lichaam: vocht, mineralen, pH, energiebalans

Via mail worden er tijdens het academiejaar geen antwoorden geformuleerd over inhoudelijke vragen met betrekking tot de leerinhouden. Er kan gebruik gemaakt worden van het disussieforum op de digitale leeromgeving om inhoudelijke vragen te stellen.

Studiematerialen (tekst): Verplicht

Verplicht:

  • Facet Humane Biochemie: Cursus "Biomedische Wetenschappen 2 - facet Humane Biochemie", AP Hogeschool (auteur: M. Van Cleemput)
  • Facet Anatomie, fysiologie en pathologie: Frederic H. Martini & Edwin F. Bartholomew. Anatomie en fysiologie, een inleiding. Pearson education, 6de editie met Datzaljeleren.nl, ISBN 9789043024327.

Niet verplicht, ter ondersteuning van facet Anatomie, fysiologie en pathologie:

  • Mark Zelman, Elaine Tompary, Jill Raymond, Paul Holdaway en Mary Lou Mulvihill. Pathologie, Pearson Education, 7de herziende editie, ISBN 9789043035873.
De hand-outs van de slides zijn te raadplegen via de digitale leeromgeving.

Studiematerialen (tekst): Aanbevolen

  • Hand-outs van de slides horend bij de lessen zijn steeds te raadplegen via de elektronische leeromgeving.
  • Anatomische modellen zijn te vinden in de bibliotheek.
  • Verschillende educatieve CD-roms over anatomie en fysiologie van de mens zijn te vinden in de bibliotheek.
  • Coëlho Zakwoordenboek van de geneeskunde, A.A.F. Jochems en F.W.M.G. Joosten (2012). 30ste editie, Elsevier Gezondheidszorg. ISBN 9789035233218.

Indien je meer wil weten, zijn volgende boeken aanraders:

  • Metabolisme, F.C. Schuit (2010). 1ste druk, Bohn Stafleu van Loghum, Houten, Nederland. ISBN 9789031382248
  • Medical Biochemistry at a Glance, J.G. Salway (2012). 3de editie, John Wiley & Sons, UK. ISBN 9780470654514.
  • Essentials of Medical Biochemistry, N.V. Bhagavan and Chung-Eun Ha (2011). 1ste druk, Academic Press, USA. ISBN 9780120954612.
  • Metabolic Regulation: a Human Perspective, Keith N. Frayn (2010). 3de editie, John Wiley & Sons, UK. ISBN 9781405183598.

Onderwijsorganisatie

Examentijd
Voorziene tijd voor toetsing10,50 uren
Werkvormen
Hoor- en/of werkcolleges55,00 uren
Practicum en/of oefeningen
Vormen van groepsleren
Werkplekleren en/of stage
Werktijd buiten de contacturen168,50 uren

Toetsing (lijst)

Evaluatie(s) voor de eerste examenkans
MomentVorm%Opmerking
AcademiejaarKennistoets20,00Schriftelijk examen - humaan metabolisme (gedeelte nog niet bevraagd in tussentijdse toets) - diabetes - atherosclerose
Gesloten boek, open en gesloten vragen, geen hulpmiddelen toegelaten
De werkstudenten leggen in de examenweken van semester 1 een toets af (50%) over de volledige leerstof van semester 1.
AcademiejaarKennistoets30,00Schriftelijke definitieve toets voor de reguliere studenten - Humaan metabolisme.
Gesloten boek, open en gesloten vragen, geen hulpmiddelen toegelaten
Voor de werkstudent: één toets over de volledige leerstof van semester 1.
AcademiejaarKennistoets50,00Schriftelijk examen - Anatomie, fysiologie en pathologie.
Gesloten boek, open en gesloten vragen, geen hulpmiddelen toegelaten
Evaluatie(s) voor de tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Tweede examenperiodeKennistoets100,00Schriftelijk examen, gesloten boek, open en gesloten vragen, geen hulpmiddelen toegelaten

Toetsing (tekst)

Geen hulpmiddelen toegelaten op het examen (zowel eerste als tweede examenperiode).

 

Specifiek voor de tweede examenperiode:

De leerstof uit zowel semester 1 als 2 wordt getoetst in één integratieve toets.