Module 1: Coaching in perspectief: “coaching als zijn én doen”
In deze eerste module besteden we tijd aan kennismaking met de groep en met de diversiteit aan vraagstellingen waar we als groep en individuele coach mee aan de slag willen gaan. We vertrekken van verhalen, waaruit we enkele thema’s destilleren waar we gedurende de verdere opleiding mee aan de slag gaan.
We exploreren het kader van deze opleiding op een concrete manier, en we beginnen met enkele concrete oefeningen die ons toelaten bewuster om te gaan met hoe we op dit moment werken, en wat we nog verder kunnen ontwikkelen.
Via een getuigenis over interne coaching en de complexiteit ervan, exploreren we het systemische aspect en de voor- en nadelen van interne coaching. We denken na op welke manier we op dit moment al dan niet beïnvloed worden door ‘het systeem’, en hoe we verder willen evolueren.
We eindigen deze module met een overzicht van alle praktische zaken gerelateerd aan de eerste en tweede jaargang van dit postgraduaat.
In deze module leren we:
- kennismaken met collega coaches
- de diversiteit van vraagstellingen exploreren en vertalen naar leerdoelstellingen voor de groep en de individuen
- de specificiteit van interne coaching erkennen en herkennen, en exploreren hoe we er ons zelf toe verhouden
- alle basiselementen voor een degelijk coaching traject beheersen en toepassen
- over alle praktische aspecten van dit postgraduaat
Module 2: Probleemgericht coachen - “Suggereren en (zacht) confronteren”
Probleemgericht coachen start met de specificatie van een probleemsituatie, of een situatie die de coachee wil oplossen, maar geen handvaten voor oplossingen vindt. De coach helpt het probleem te vatten, een nieuw kader te scheppen om het probleem te bekijken, stapsgewijs oplossingen te formuleren, en tot een plan van actie over te gaan. De coach speelt een actieve rol en draagt bij tot ideeën en begeleidt de coachee.
Probleemgericht coachen start met het uitgangspunt dat de coachee het probleem moet ‘kennen’ om te kunnen overgaan tot doelstellingen en plannen van acties. In deze aanpak wordt er veel aandacht gegeven aan de ‘waarom’ vragen.
Het probleemgerichte coachen heeft zijn basis in het cognitief-gedragsmatige en het psychodynamische. De coachee wordt geholpen om het verband te leggen tussen problematisch gedrag enerzijds en cognitieve processen anderzijds, omdat een deel van de oplossing eruit bestaat te begrijpen welke deze cognitieve processen zijn, en van daaruit stapsgewijs gedrag te veranderen.
De coachee wordt door de coach uitgedaagd om volgende stappen te definiëren die voor hem/haar realistisch zijn, en toch naar een gedefinieerd einddoel/ een geformuleerde geprefereerde situatie toe werken. Als coach maak je vooral gebruik van suggestieve en confronterende interventies, en tracht je samen met de coachee het probleem te begrijpen via deductie en inductie.
Doorheen de module maken we gebruik van een aantal technieken die de vraagstelling verfijnen, het inzicht in de drijfveren vergroten , en die ons leren hoe we kunnen helpen herkaderen.
Tijdens deze module verkennen we enkele verschillende benaderingen die enerzijds gebaseerd zijn op CGT (Cognitief Gedragsmatige Therapie) en anderzijds op het psychodynamische zoals de ‘concurrerende verplichtingen’.
In deze module leren we:
- de probleemgerichte benadering toepassen en inschatten wanneer deze aanpak te gebruiken
- enkele aanpakken kennen gebaseerd op CGT en het psychodynamische
- enkele specifieke technieken zoals - GROW – toepassen en bekijken hoe we deze kunnen integreren in onze praktijk
Module 3: Oplossingsgericht coachen -
Oplossingsgericht coachen is de kunst van het voeren van nuttige gesprekken waarin de hoop op verandering vergroot, de creativiteit en het gevoel van competentie toeneemt en volgende stappen duidelijk worden. We doen dit door de aandacht van de coachee te richten op wat gewenst wordt (i.p.v. het probleem), wat reeds werkt, de troeven en reeds geboekte vooruitgang en de mogelijkheden die zich aandienen.
In tegenstelling tot wat de naam “Oplossingsgericht” doet vermoeden, gaat het niet om het aanreiken van oplossingen. We gaan ervan uit dat de coachees zelf over de nodige veerkracht beschikken om hun problemen te boven te komen. Het is onze taak om de coachee daarmee in contact te brengen.
Oplossingsgericht werken betekent niet dat we probleemfobisch zouden zijn en de eventuele problemen onder de mat zouden schuiven. Onze coachees komen net naar ons omdat ze vast zitten. Het vergt veel aandacht, begrip en aansluiting om de coachee te helpen het probleem in een wens te vertalen.
Dit waarderende en toekomstgerichte model werd sinds de jaren ’80 ontwikkeld binnen de wereld van de psychotherapie (door Steve de Shazer en Insoo Kim Berg) en psychiatrie (Dr. Luc Isebaert). Zeer snel werd het wereldwijd toegepast binnen verschillende domeinen waarin mensen met gewenste en ongewenste verandering geconfronteerd werden, zoals management, coaching, bemiddeling, conflicttransformatie, …
In deze module leren we:
- ervaren wat een oplossingsgericht gesprek met je kan doen
- wat de 4 basisthema’s zijn van het oplossingsgerichte gesprek
- de voornaamste oplossingsgerichte technieken (veranderwens verkennen, mirakelvraag, schaalvraag, troeven identificeren en stappen verkennen)
- stilstaan bij de houding van niet-weten en niet-doen van de oplossingsgerichte coach
Module 4: Persoonsgericht coachen
Bij het persoonsgericht coachen baseren we ons op het werk van Carl Rogers, die de ‘person-centered’ aanpak ontwikkelde als een aanpak voor psychotherapie, en die vrij snel succesvol werd toegepast in andere domeinen waar menselijke interactie centraal staat.
De persoonsgerichte benadering baseert zich op voornamelijk twee uitgangspunten.
Het eerste uitgangspunt is dat elk individu de aangeboren neiging heeft om het eigen potentieel te gebruiken en tot vervulling te brengen.
Het tweede uitgangspunt is dat, indien men de juiste psychologische omgeving kan creëren, men veel kans heeft dat dit potentieel tot uiting komt.
Een ‘juiste psychologische omgeving’ is een omgeving waar een persoon zich begrepen voelt, vrij van bedreiging en hoge verwachtingen. Dit houdt in dat de coach zich begripvol kan opstellen (empathisch), accepterend (onvoorwaardelijke positieve beschouwing) en echt (congruent met de eigen gedachten, gevoelens).
In een coaching context persoonsgericht werken, betekent niet zozeer het toepassen van technieken, maar vooral het aanleren van een bepaalde ‘state of being’, een manier om aanwezig te zijn met de coachee, waardoor die zich begrepen voelt en niet gestuurd, veilig en toch uitgenodigd om verder te denken.
In deze module leren we:
- wat het betekent om een veilige omgeving te creëren
- onze empathisch luistervaardigheden aan te scherpen
- op een niet sturende wijze de coachee aan te moedigen in de exploratie van een aantal persoonlijke vragen
- de coachee te helpen om aandachtig te zijn voor wat er binnen hem of haar gebeurt in bepaalde situaties, en vanuit een leren benoemen van wat er op dat moment gebeurt, enkele stappen te zetten
- op een professionele manier open te zijn met de coachee over wat er met ons als coach gebeurt
- actief de relatie tussen coach en coachee te bevragen om zo de interacties met anderen beter te begrijpen
Module 5: Inzichtgericht coachen: “Exploreren en confronteren”
Inzichtgericht coachen is gebaseerd op de lange traditie van het psychodynamisch coachen.
Als coach maak je vooral gebruik van exploratieve en confronterende interventies, en tracht je samen met de coachee de vraagstelling van binnenuit te begrijpen. Je bevraagt en maakt begrijpbaar wat de coachee weglaat en niet uit zichzelf ziet en draagt begrip en een onafhankelijke blik bij aan het gesprek.
We bouwen verder op een aantal basisdynamieken tussen coach en coachee om inzicht te verwerven, en een aantal zaken werkbaar te maken. We leren ons zelf als instrument te gebruiken.
Doorheen de module Inzichtgericht coachen maken we gebruik van improvisatietechnieken en systemische interventies, en leren we als coach hoe we ons binnen de organisatie op een “agile” manier kunnen bewegen.
Inzichtgericht coachen is breed toepasbaar in situaties waarin coach en coachee samen naar de dagelijkse praktijk van de coachee kijken. Tijdens deze module verkennen we drie benaderingen: de analytische methode, de organisatiecoachmethode en de laddermethode. Aan de hand van individuele cases en interactieve opdrachten gaan we na welke van deze benaderingen in welke situatie best toepasbaar is.
In deze module leren we:
- op welke manier en wanneer we inzichtgericht kunnen toepassen
- de interactie tussen coach en coachee beter begrijpen en interpreteren
- wanneer we welke inzichten kunnen teruggeven aan de coachee
- enkele technieken toepassen en leren wanneer we wat best kunnen gebruiken
Afronding Leertraject:
Voor de afronding van het leertraject van het eerste jaar stelt elke deelnemer de eigen ontwikkelportfolio voor, met de klemtoon op de ontwikkeling van de eigen praktijk.
Voor elke Module:
In elke module wordt verder gebouwd op de theorie en de aanpak die in de voorgaande modules werd behandeld. Voor alle modules gaan we ook interactief te werk, we gaan aan de slag met concrete vragen uit reële situaties, waarbij uitwisseling en actieve deelname centraal staan.
Daarnaast nemen we steeds tijd voor individuele reflectie en reflectie in groep, om stil te staan bij wat hetgeen behandeld wordt betekent voor ons als coach en voor de coachee. Bovendien brengen we in alle modules het systemische organisatieperspectief binnen: wat betekent dit specifiek voor interne coaches?
Het materiaal van alle modules wordt ter beschikking gesteld via het digitale leerplatform, en voor enkele zaken worden tijdens de modules hand-outs voorzien.
Tijdens elke module maken we tijd voor supervisie, we gaan in kleine groepen dieper in op specifieke vragen op dat moment, en we exploreren de vraag en mogelijke oplossingen als groep.
Tussen de modules in wordt gevraagd een reflectiepaper te schrijven rond een theoretisch concept uit de voorgaande module, en wordt gevraagd dit te bespreken met een leerpartner.
Als eindwerk voor het eerste jaar wordt een schrijfopdracht gegeven die geëvalueerd wordt op het einde van de jaargang.