Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Wetenschap en Techniek
campus Kronenburg
Kronenburgstraat 47 - 2000 Antwerpen
T +32 3 220 55 80 - F +32 3 220 55 99
wt@ap.be
Farmaceutische wetenschappen I27920/1691/1920/1/30
Studiegids

Farmaceutische wetenschappen I

27920/1691/1920/1/30
Academiejaar 2019-20
Komt voor in:
  • Bachelor in de biomedische laboratoriumtechnologie, trajectschijf 2
    Afstudeerrichting:
    • farmaceutische en biologische laboratoriumtechnologie
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 8 studiepunten
Men kan dit opleidingsonderdeel niet volgen binnen een
  • examencontract (met het oog op het behalen van een creditbewijs).
  • examencontract (met het oog op het behalen van een diploma).
Co-titularis(sen): Theunen Marjorie
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Semester 2
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).
Mogelijke grensdata voor leerkrediet: 09.03.2020 (2de semester)
Tweede examenkans: wel mogelijk.
Tolereerbaarheid: Dit opleidingsonderdeel komt in aanmerking voor tolerantie onder de voorwaarden van de opleiding waarvoor je bent ingeschreven.
Totale studietijd: 208,00 uren

Volgtijdelijkheid

(geslaagd of getolereerd voor Bio-organische chemie) EN (geslaagd of getolereerd voor Biochemie 1).

Korte omschrijving

In  het facet Farmacologie wordt de student  in een eerste algemeen deel vertrouwd gemaakt met de basisbegrippen van de farmaco- en toxicokinetiek en de farmaco- en toxicodynamiek. Er wordt ingegaan op de opname, distributie, metabolisme, excretie en algemene werkingsmechanisme van een farmacon of toxicon. De verschillende stappen in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen worden toegelicht. Ook begrippen aangaande de dosis-responsrelatie, maat voor toxiciteit, drempelwaarden, bio-accumulatie worden hier besproken. De invloed van farmaceutische chemie op de ADME van de farmaca wordt eveneens bondig besproken. Als laatste komt ook de farmacogenetica aan bod en wordt toegelicht met een aantal voorbeelden.
In een tweede deel leert de student de anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel kennen.  De functie, werking en eigenschappen van zowel het centrale als  het perifere zenuwstelsel komen aan bod. (Een deel hiervan is zelfstudie). Aansluitendworden verschillende groepen farmaca die inwerken op het centrale en perifere zenuwstelsel besproken met aandacht voor hun werkingsmechanismes  (geneesmiddelen inwerkend op de adrenerge en cholinerge neurotransmissie, psychofarmaca, ...)

In het facet Galenica (ook artsenijbereidkunde genoemd) wordt de student vertrouwd met de formulering, de bereiding en de controle van geneesmiddelen. Zowel in de farmaceutische industrie als in de officina-apotheek nemen de galenica en de farmaceutische technologie een belangrijke plaats in. Het verwerken van een geneesmiddel in een voor de patiënt geschikte vorm vraagt een uitgebreide theoretische achtergrond. De toedieningsvorm kan variëren van eenvoudige oplossing tot een zeer complex systeem waarbij een bepaald vrijzettingprofiel beoogd wordt. Talrijke hulpstoffen kunnen gebruikt worden voor het bekomen van dit specifieke vrijzettingsprofiel, alsook voor het garanderen van de stabiliteit, verhogen van aanvaardbaarheid door de patiënt,...
De kwaliteit van de farmaceutische bereidingen worden steeds grondig gecontrolleerd. De studenten leren dat bereidingen aan de normen van de Europese Pharmacopee moeten voldoen betreffende de uniformitiet van dosis , de reproduceerbare farmaceutische beschikbaarheid, fysische en chemische stabiliteit en aanvaardbare microbiologische kwaliteit.

In het facet toxicologie wordt dieper ingegaan op de toxicologie, met name aspecten van de analytische, forensische, klinische en regulatorische toxicologie . Verder wordt toxiciteitsonderzoek  besproken met nadruk op toxiciteitsonderzoek van geneesmiddelen, zowel dierproeven als in-vitro en ex-vivo toxiciteitsstudies. De theorie wordt verder geïllustreerd met voorbeelden uit de milieutoxicologie, forensische toxicologie en voedingstoxicologie.

OLR-Leerdoelen (lijst)

Labtechnicus BL - Taakanalyse en Planning laboratoriumwerkzaamheden
bespreekt de eigenschappen, de samenstelling, de kwaliteitseisen, de voor- en nadelen van verschillende galenische vormen (gelules, suppo's, emulsies, suspensies, oplossingen, siropen, dermatica, tabletten met/zonder gereguleerde afgifte,...)
bespreekt de functie en eigenschappen van verschillende groepen hulpstoffen en berekent de nodige hoeveelheid hiervan in bereidingen
controleert de hoeveelheid van actieve bestanddelen aan de hand van de officiƫle Lijsten voor gifstoffen en psychotrope stoffen
beschrijft de voornaamste biofarmaceutische en technologische aspecten bij het ontwikkelen, bereiden en controleren van verschillende farmaceutische vormen
analyseert de formulering van magistrale, officinale en eenvoudige industriƫle bereidingen (op interacties, nevenwerking, stabiliteit en kwaliteit)
beschrijft verschillende toxiciteitsstudies en detectiemethoden
beschrijft de basisprincipes van farmaco/toxicokinetiek (ADME) en farmaco/ toxicodynamiek
illustreert verschillende aspecten van de farmacogenetica
interpreteert verschillende parameters en grafieken eigen aan de PK en PD (Vd, F, D, Co, Css, Cl, Kel, T1/2, concentratie-tijd , dosis-respons en dosis-effectcurven)
onderscheid de verschillende fasen van de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen
beschrijft de anatomische en fysiologische aspecten van het zenuwstelsel (CZS + PZS)
beschrijft de aangrijpingspunten, werkingsmechanismes en (neven)effecten van farmaca en toxicons inwerkend op het centraal, perifeer en motorisch zenuwstelsel
interpreteert casussen over geneesmiddeleninteracties (chemische, kinetische- en dynamische), over werkingsmechanismes en over intoxicaties (toxidromen),...
bespreekt elementaire begrippen uit de algemene, analytische, regulatorische en klinische toxicologie
verklaart mogelijke aangrijpingspunten, interacties van toxicons op de lichaamsfuncties
beschrijft de werkingsmechanismes, toxicokinetische en toxicodynamische (neven)effecten van toxicons, psychotrope stoffen en alcohol
Labtechnicus BL - Verwerken en interpreteren
berekent dosissen, plasmaconcentraties en andere farmacokinetische parameters

Leerinhoud

Facet Galenica

 - Inleidende begrippen
- Gebruik van giflijsten
- Vaste bereidingen : tabletten, capsules, suppositoria, poeders
- Halfvaste bereidingen : zalven, crèmes, gelen, pasta's
- Vloeibare bereidingen: suspensies, emulsies, oplossingen, siropen
- Andere: steriele vormen, isotone oplossingen
- Tabletten met gereguleerde afgifte
- Controles op de afgewerkte bereidingen per galenische vorm
- Berekeningen betreffende de farmaceutische bereidingen en voorschriften

Facet Farmacologie

Deel 1 Algemene Farmacologie
- Inleidende begrippen
- Ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel
- ADME van een farmacon/toxicon
- Farmaco- en toxicokinetiek
- Farmaco- en toxicodynamiek
- Farmacogenetica en bijwerkingen

Deel 2: het Zenuwstelsel
- anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel (centraal en perifeer) (groot deel zelfstudie)
- CZS : adrenerge neurotransmissie
- CZS : cholinerge neurotransmissie
- farmaca ter beïnvloeding van motorisch en perifeer zenuwstelsel

Facet toxicologie

- toxicologische begrippen
- analytische toxicologie (biomonitoring en toxidromen)
- forensische toxicologie (beïnvloeding van CZS door psychotrope stoffen (drugs,..) en alcohol)
- regulatorische toxicologie (OECD, REACH,..-)
- toxiciteitsonderzoek: dierproeven, in-vitro en ex-vivostudies


Studiematerialen (tekst): Verplicht

Cursus met power-point presentaties van de hoorcolleges (M.Theunen)

oefeningen pakket zie digitap 

Aanvullend materiaal zie Digitap 

Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium 2019 (BCFI) (gratis door M Theunen bezorgd)

Boeken :
- Atlas van de farmacologie (ISBN 90-5574-472-7)
- Anatomie en fysiologie - Een inleiding . Martini & Bartholomew. Uitg Pearson Education (ISBN 978-90-4303-234-6 of recentere versie) (reeds aangekocht in eerste jaar) met code voor digitaal leerplatform "datzaljeleren.nl"

- NIET VERPLICHT: Toxicologiestudies in evolutie . Koen van Deun enPhilippe Vanparijs 2009 Uitg Campinia Media (ISBN 97890356.1237.2) (ook aanwezig in bibliotheek)

Onderwijsorganisatie

Examentijd
Voorziene tijd voor toetsing5,00 uren
Werkvormen
Hoor- en/of werkcolleges53,50 uren
Practicum en/of oefeningen
Vormen van groepsleren
Werkplekleren en/of stage
Werktijd buiten de contacturen149,50 uren

Toetsing (lijst)

Evaluatie(s) voor de eerste examenkans
MomentVorm%Opmerking
AcademiejaarVaardigheidstoets hands off100,00Schriftelijk . Open en gesloten vragen en casussen . Toegestane hulpmiddelen : Gecommentarieerd Geneesmiddelen Repertorium en rekenmachine
Evaluatie(s) voor de tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Tweede examenperiodeVaardigheidstoets hands off100,00Schriftelijk . Open en gesloten vragen en casussen Toegestane hulpmiddelen : Gecommentarieerd Geneesmiddelen Repertorium en rekenmachine

Toetsing (tekst)

Weging van de facetten onderling:

  • 45% Facet Farmacologie
  • 35% Facet Galenica
  • 20% Facet toxicologie
Er kan een groepswerk georganiseerd worden met presentatie. Dit kan op 10% van de punten meetellen. Dit punt kan geweigerd worden en op het examen vervangen worden door een examenvraag over de gepresenteerde leerstof.

De student dient verplicht aanwezig te zijn op de gastcolleges.