Binnen de vijf opgestarte leerlijnen (topografie, TGV, actualiteit, GIS, excursies-terreintechnieken) passen we de specifieke leerinhouden toe binnen de aangereikte vakinhoudelijke thema’s in steeds complexere contexten. Procesevaluatie wordt geïntegreerd in de opeenvolgende thema’s, binnen de specifieke leerinhouden.

De cursus aardrijkskunde A vakinhoud is opgebouwd uit 8 thematische modules, met elk opgemaakte cursus en bijhorende uitgebreide digitale leeromgeving:
Thema 1, de actieve aarde
Thema 2, naar een duurzaam gebruik van energiebronnen
Thema 3, bevolkingsvraagstukken
Thema 4, basis in bodemkunde
Thema 5, landbouw als ruimtegebruiker
Thema 6, de verstedelijkte wereld
Thema 7, geomorfologie
Thema 8, cartografie en GIS


Het cursusmateriaal bestaat uit verschillende complementaire documenten: de syllabus waarin de essentiële leerinhouden werden opgenomen, de thematische PowerPoints welke niet alleen de leerinhouden samenvatten maar ook de noodzakelijke structuren meegeven, verdiepend bronmateriaal, insteektaken en cases op digitap en tenslotte, de onmisbare atlas om het ruimtelijke perspectief niet uit het oog te verliezen.

Speciale aandacht gaan naar de insteektaken en cases aangeduid in de cursustekst. Zij vertrekken van de cursusinhouden en dienen door jou uitgevoerd te worden als voorbereiding op de volgende contacturen. Meestal zijn kaartoefeningen, oefeningen waarbij actualiteit wordt geïntegreerd en cases. Zij verduidelijken of verdiepen de cursusinhouden voor jou, zij worden formatief onmiddellijk beoordeeld en van feedback voorzien, maar krijgen meestal geen formatieve score.

De leerinhouden uit het olod aardrijkskunde A vakinhoud zijn geïntegreerd in of worden toegepast in de voor de student verplichte outdoor-activiteiten.



Lees aandachtig de studiewijzer om afwezigheden bij toetsing en evaluaties buiten de examenweken te wettigen.

Aardrijkskunde vakinhoud A start vanuit een basisblok waarop acht vakinhoudelijke thema’s volgen:
Thema 1, de actieve aarde
Thema 2, naar een duurzaam gebruik van energiebronnen
Thema 3, bevolkingsvraagstukken
Thema 4, basis in bodemkunde
Thema 5, landbouw als ruimtegebruiker
Thema 6, de verstedelijkte wereld
Thema 7, geomorfologie
Thema 8, cartografie en GIS

Het startblok omvat de opstart van de leerlijnen basistopografie, actualiteitsverwerving, excursies en veldwerk en tenslotte GIS.

In het eerste themapakket, thema 1, de actieve aarde, staan we in eerste instantie stil bij de onderzoeksmethoden naar, en kenmerken van de inwendige aarde. Van hieruit leggen we de link naar platentekto¬niek en verdiepen we ons in de samenstelling van de aardkorst: mineralen en gesteen¬ten. Vervolgens focussen we ons op het begrip tijd in de geologie en bekijken we de voornaamste geologische processen van nabij. Tenslotte diepen we de geologische evolutie van België en Europa uit en toetsen we deze aan de geologische kaarten van België en Europa.

In thema 2, naar een duurzaam gebruik van energiebronnen, staan we in eerste instantie stil bij de relaties tussen welvaart en energieproductie. We analyseren de verschillende energiebronnen, hun ontstaanswijze en gebruiksmogelijkheden. Vervolgens bekijken we de productiegebieden en handelsstromen van energiebronnen in een globale context. Energieafhankelijkheid, energiecrisissen en hun gevolgen brengen ons in het hart van de politieke aardrijkskunde en met de thema’s energiereserves en de milieuaspecten gekoppeld aan het gebruik van energiebronnen komen we in de actualiteit: energietransitie, energieneutraliteit als oplossing voor de klimaatverstoring. Het duurzaamheidsvraagstuk met betrekking tot energiebronnen is ondertussen maatschappelijk ingeburgerd maar de politieke antwoorden en oplossingen staan in 2022 nog maar in de kinderschoenen.

In thema 3, bevolkingsvraagstukken, staan we in eerste instantie stil bij de verwerking van bevolkingsgegevens. Vervolgens besteden we aandacht aan de huidige spreiding van de wereldbevolking, de antropologische mensentypes en de mens als cultuurdrager. Tenslotte verdiepen we ons in het groeibeeld van de wereldbevolking aan de hand van demografische kengetallen, het migratieprobleem en de effecten van bevolkingspolitiek op demografische evoluties.

In thema 4, basis in bodemkunde, staan we in eerste instantie stil bij de bodemkundige basisbegrippen en de samenstelling van een bodem. Van hieruit leggen we de link naar bodemkenmerken en verdiepen we ons in bodemontwikkeling en bodemclassificatie Vervolgens focussen we ons op de bodemkaart op verschillende schaalniveaus en bakenen we de voornaamste bodemsoorten af. Tenslotte staan we stil bij de grote bodemproblemen en de noodzaak en technieken voor duurzaam bodemgebruik.

In thema 5, landbouw als ruimtegebruiker, staan we eerst stil bij landschappen en de manier waarop zij onderwerp zijn van de aardrijkskundelessen in de eerste graad. We diepen het begrip ‘geografische streek’ uit en overlopen de afgebakende geografische streken in België en koppelen hier landschapselementen, bodem en landbouwtype aan. De ruimtelijke impact van landbouw in België staat hier centraal.
De landbouw als ruimtegebruiker in de wereld plaatst wereldlandbouw binnen de eindtermen van de tweede graad. Landbouw beschouwen we als een economisch systeem met ruimtelijke gevolgen. We analyseren de voorkomende processen en proberen ze te verklaren vanuit de onderliggende mechanismen om te eindigen met een wereldfacetkaart van landbouwsystemen. Vervolgens staan we uitgebreid stil bij de manier waarop politiek de landbouw stuurt op lokaal, supranationaal (door de EU), op wereldvlak (door de WTO). Tenslotte toetsen we deze economische sector aan het duurzaamheidsgegeven.

In thema 6, de verstedelijkte wereld, besteden we eerst aandacht aan het verstedelijkingsproces en de structuur van een stadsgewest. We vergelijken de stedelijke structuren in verschillende continenten en kaderen dit vanuit hun socio-economische context. Tenslotte staan we stil bij de hiërarchie van steden en theoretische modellen hieromtrent.
Diverse extra-murosactiviteiten en veldwerk worden aan dit topic gelinkt maar kunnen, wegens organisatorische redenen, niet allen plaatsgrijpen binnen de tijdspanne van deze cursus en zullen dus elders tijdens je opleiding ruimte krijgen.

In thema 7, geomorfologie, staan we eerst stil bij de behandeling van het reliëf in de school-aardrijkskunde en besteden we aandacht aan reliëfterminolige, reliëfclassificatie en de voorstelling van het reliëf. Vervolgens overlopen we systematisch de geomorfologische processen en kaderen we hun inpakt op het reliëf: verwering en hellingsprocessen, erosie door water, ijs en wind en tenslotte kustvorming en karstwerking. Tenslotte bespreken we in dit thema één reliëfvorm uitgebreid als momentopname in de geomorfologische cyclus en kan je de toepassing op andere terugvinden in diverse excursiebundels dit en volgend academiejaar.

In thema 8, cartografie en GIS, staan we weer in eerste instantie stil bij de betrokken eindtermen. Na een korte historiek van de cartografie behandelen we uitgebreid de theoretische achtergronden, zoals de problemen i.v.m. de voorstelling van de aarde, de kernideeën bij het maken van kaarten en de nieuwe ontwikkelingen op dit terrein.
Verder maken we kennis met de topografische kaart als basiskaart voor België en herhalen we de noodzakelijke begrippen en vaardigheden i.v.m. het kaartlezen.