Tijdens inleidende én verdiepende lessen in de bachelor- en masteropleidingen (o.m. in de opleidingsonderdelen Research, Artist in society, Diversiteit & groepsmanagement en oriënteringsstage) maakten de studenten reeds kennis met artistiek en kunsteducatief onderzoek en met het werkveld van participatieve kunstpraktijken en kunsteducatie. In relatie tot deze brede kennis- en ervaringsbasis werden de studenten vervolgens in Inleiding in de kunsteducatie voorbereid op het academische luik van de masterproef d.m.v. vier onderzoeksseminaries, inhoudelijk georiënteerd op de onderzoekslijnen ‘embodiment en kunsteducatie’, ‘kunstonderwijs van de toekomst’, participatieve kunst’ en ‘culturele diversiteit’, én verkenden ze tijdens interdisciplinaire praktijksessies methodieken en strategieën voor kunsteducatie en participatief creëren in de podiumkunsten.

Bij de start van de Masterproef Kunsteducatief Project vindt een vijfde overkoepelend onderzoeksseminarie plaats, gericht op de begeleiding van de studenten bij het opzet van hun eigen onderzoekstraject. Vervolgens formuleren zij een onderzoeksvraag in een projectvoorstel. De keuze voor een onderzoeksvraag en projectaanpak wordt gemotiveerd met referentie naar academisch onderzoek en het artistieke veld. Bij goedkeuring door de praktijkbegeleiders en promotors zetten zij (al dan niet in samenwerking met collega-studenten en eventueel domeinoverschrijdend) een kunsteducatief project op dat een vertaling is van de onderzoeksvraag in een artistieke of kunsteducatieve strategie om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Methodisch gaat het hierbij steeds deels om onderzoek in de kunsten, maar artistieke strategieën kunnen aangevuld worden met andere methodes van dataverzameling en -analyse, afhankelijk van de relevantie i.f.v. de onderzoeksvraag. Inhoudelijk positioneert de masterproef zich steeds op volgende driehoek: artistieke domein - educatieve domein - sociaal-maatschappelijke domein.

De praktijkcomponent omvat minimaal 25 contacturen met de gekozen deelnemersgroep en wordt gecomplementeerd met een onderzoekspaper waarin de student conclusies formuleert in relatie tot de initiële onderzoeksvraag. De masterproef resulteert in een slotpresentatie (peers, werkveld, jury van deskundigen) waarin zowel de praktijk- als de onderzoekscomponent worden bevraagd.

Onderzoeksseminarie en Intervisies (groepslessen) in functie van de Masterproef:
Naast de integratie van kennis en inzichten vanuit bovenstaande opleidingsonderdelen, voorziet het traject van de masterproef in bijkomende werkcolleges (onderzoeksseminarie en intervisies), waarin specifieke vaardigheden worden geoefend.

Onderzoeksseminarie Masterproef Kunsteducatief Project:
De studenten zijn vrij in de eigen onderzoekskeuze en oriëntatie van het kunsteducatief project; de student kan ervoor kiezen aan te sluiten bij een bestaande onderzoekslijn aan de opleiding (zie thematische onderzoeksseminaries), maar hij/zij kan er ook voor kiezen een geheel eigen weg in te slaan, bijvoorbeeld op basis van eerdere praktijkervaring of uitgesproken interesse.

Naast de thematische onderzoeksseminaries die in Inleiding in de kunsteducatie aan bod kwamen, richt bij Masterproef Kunsteducatief Project één onderzoeksseminarie zich op de uitwerking van het eigen project van de studenten. Hierbij worden de criteria van het uit te werken projectvoorstel verduidelijkt. Het gehanteerde format is gebaseerd op de research proposals die de Schools of Arts hanteren voor onderzoeksprojecten in de kunsten. De volgende aspecten komen daarbij aan bod:

• Identificatie Masterproef Kunsteducatief Project (titel, timing, discipline(s), doelgroep)
• Omschrijving (bevat minimaal thematiek, theoretisch en artistiek kader, onderzoeksvragen, methodologie met doelstellingen en leerinhouden, output, relevante bronnen en/of literatuur)
• Planning
• Situering (binnen bestaande kunsteducatieve organisaties, samenwerkingsverbanden, contacten met externen…)
• Relevantie (artistiek, maatschappelijk, wetenschappelijk)
• Samenstelling van het projectteam (samenwerking met mede-studenten, onderzoekers, partnerorganisaties)

Er gelden enkele voorwaarden voor studenten die een kunsteducatief project willen opzetten in de school of organisatie waarin ze reeds werkzaam zijn: het project wordt niet georganiseerd tijdens de reguliere lessen van de student/leraar in kwestie, het dient onderscheiden te zijn van de eisen of verwachtingen die reeds gesteld worden door de werkgever, én de student dient een officieel akkoord van de werkgever in te dienen dat het project ter plekke georganiseerd mag worden.

Intervisies (of groepslessen) Masterproef Kunsteducatief project:
Het onderzoeksseminarie wordt gecomplementeerd met contactmomenten in groep in functie van de opstart, uitvoering en evaluatie van de masterproef kunsteducatief project. Elke student neemt deel aan de intervisiemomenten, en deze worden gespreid over drie foci:

• Een KICK-OFF die tot doel heeft om samen met het onderzoeksseminarie het projectvoorstel voor te bereiden (feed-up). Tijdens deze inleidende bijeenkomst wordt een algemene informatiesessie gegeven over het opzet van de masterproef; de verschillende onderzoekslijnen worden in herinnering gebracht en telkens geïllustreerd met kunsteducatieve projecten/masterproeven van studenten uit de voorbije jaren. Op deze manier krijgen de studenten een beeld van wat de masterproef concreet kan inhouden; wat hen ook zal inspireren om bepaalde keuzes te maken rond onderzoeksfocus en praktijkcontext. Ook wordt er ruimte geboden om interdisciplinair contact te leggen met elkaar, om in te gaan op individuele vragen en kennis maken te met de praktijkbegeleiders en promotors.
• Een feedback & GO-sessie die studenten voorziet van groepsgerichte en individuele feedback op het projectvoorstel en de te nemen volgende stappen in het leerproces (feedback & feedforward). Er wordt tijd gemaakt voor gesprek en oefening op het vlak van ervaren en/of te anticiperen valkuilen, moeilijkheden en obstakels. Het doel is dat na deze intervisie de studenten van start kunnen gaan met de uitvoering van hun kunsteducatief project en bijhorend onderzoek. Vanaf dit moment wordt er overgeschakeld op individuele begeleiding.
• Een community of practice die plaatsvindt na afloop van alle kunsteducatieve projecten. De studenten doen aan kennisopbouw en -uitwisseling met hun peers op basis van hun praktijkgerichte ervaringen. Ze stellen hun projecten voor aan elkaar en benoemen er de sterktes en uitdagingen van. Daarmee bereiden ze zich voor op de slotpresentatie voor de jury.

• Booth, E. (2024) Verandering teweegbrengen. Teaching artists en hun rol in het creëren van een betere wereld. Betteryet Press.
• Vademecum masterproef kunsteducatief project (te verkrijgen via Digitap)
• Trotter: opleidingsgids voor de Educatieve Master Muziek en podiumkunsten
• Elke student dient te beschikken over een laptop voor blended learning (online en offline lessen)
• Bij het onderzoeksseminarie horen enkele artikels die methodieken en onderzoeksmogelijkheden inzichtelijk maken. Deze artikels worden gepost in een map op Digitap. Afhankelijk van de zelf gekozen onderzoeksvraag, kan de student hiermee autonoom aan de slag om de eigen onderzoeksvraag te verdiepen.

Ackroyd, J. (2006). Research Methodologies for Drama Education. Trentham Books

Addison, N., Burgess, L., Steers, J., Trowell, J. (2010). Understanding Art Education: Engaging Reflexivity with Practice. London/New York: Routledge.

Anderson, T., Gussak, D., Hallmark, K., & Paul, A. (2010). Art education for social justice. Reston, VA: National Art Education Association

Ball, L. (1990). What role: Artist or teacher? Art Education, 43(1), 54–59.

Bishop, C. (2012). Artificial Hells: Participatory Art and the Politics of Spectatorship. London/New York: Verso.

Bjorkvold, J.R. (1992). De Muzische Mens. Rotterdam: AD.Donker

Booth, E. (2023). Making Change: Teaching Artists and Their Role in Shaping a Better World. Betteryet Press.

Bresler, L. (ed.) (2007), International Handbook of Research in Arts Education. Dordrecht: Springer

Congdon, K.G. (2004). Community Art in Action. Worcester, Massachusetts: Davis Publications.

Dekeyser, B. (2010). Education through art, Kunst- en cultuureducatie als motor van leren.
Antwerpen: Garant.

Edwards, C., Gandini, L. & Forman, G. (red). (1998). De honderd talen van kinderen: De
ReggioEmilia-benadering bij educatie van jonge kinderen. Utrecht: SWP.

Eisner, E.W. & D. Day, M. (eds.). (2004). Handbook of Research and Policy in Art Education. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates

Graham, M. (2008). How the teaching artist can change the dynamics of teaching and learning. Teaching Artist Journal 7(2), 85–94

Fegan, T. (2003). Learning and Community Arts. Leicester: National Institute of Adult Continuing Education.

Finkelpearl, T. (2013). What we made: Conversations on art and social cooperation. Durham, NC: Duke University Press.

Fleming, M., Bresler, L., O’Toole, J. (eds). (2015). The Routledge International Handbook of the Arts and Education. London/New York: Routledge

Freeman, J. (2010). Blood, Sweat & Theory: Research through practice in performance. Faringdon: Libri Publishing.

Frieling, R. (2008). The Art of Participation. 1950 to Now. San Francisco: San Francisco Museum of Modern Art.

Garber, E. (2004). Social justice and art education. Visual Arts Research, 30(2), 4–22.

Gielen, P. & De Bruyne, P. (2011). Community Art. The Politics of Trespassing. Amsterdam: Valiz Antennae.

Hagenaars, P. & Lieftinck, J. (red). (2004) ‘Beroep: docent kunstvakken.Competenties en kwalificaties in theorie en praktijk’, In Cultuur + Educatie 11, Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland.

Higgins, L. (2008). Growth, Pathways and Groundwork: community Music in the United Kingdom, International Journal of Community Music, 1 (1), 23-37.

Hoekstra, M. (2010). ‘Onderzoek naar de rol van de kunstenaar in Toeval Gezocht.’ In M. van Hoorn, (red.). Max Van der Kamp scriptieprijs 2009. In Cultuur+Educatie 27, p. 8 -28. Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland.

Jackson, S. (2011). Social Works: Performing Art, Supporting Publics. New York: Routledge.

Kerremans, J. (ed.) S(O)AP. (2009). Spanningsvelden in de sociaal-artistieke praktijk, Brussel: Demos vzw.

Marshall, J. (2014). Transdisciplinarity and Art Integration. Toward a New Understanding of Art Based Learning across the Curriculum. Studies in Art Education, 55:2, 104-127

Matarasso, F. (2019). A Restless Art. How participation won and why it matters. London: Calouste Gilbankian Foundation.

Nagel, I. (2004). Cultuurdeelname in de levensloop. Proefschrift. Utrecht: Universiteit Utrecht.

O ́Farrell, L., Schonmann, S., & Wagner, E. (eds.) (2014). International Yearbook for Research in Arts Education 2/2014. Münster, Germany: Waxmann Verlag.

Parsons, M. (1987). How we understand art: A cognitive developmental account of aesthetic
experience. Cambridge-New York: Cambridge University Press.

Quinn, T., Hochtritt, L., & Ploof, J. (2012). Art and social justice education: Culture as commons. New York, NY: Routledge.

Strobbe, L. & Van Regenmortel, H. (2010). Klanksporen: Breinvriendelijk musiceren. Antwerpen:
Garant.

Taylor, P. (ed.) (2004 /1996). Researching Drama and Arts Education. Paradigms & Possibilities. London/New York: RoutledgeFalmer.

Twaalfhoven, A. (red.) (2007). Kunst en opleiding. Boekman, 73. Amsterdam: Boekmanstichting.

Trienekens, S. & Hillaert, W. (2015). Kunst in Transitie: Manifest voor participatieve kunstpraktijken. Brussel/Utrecht: Demos/CALL-XL.

Vandelacluze, S., Van Esch, J. &Waerts, J. (2009). Methodiek: kunst- en erfgoededucatie,
theorie en praktijk. Leuven: Mooss.

Vanmaele, J., De bisschop, A. (2024) Educatief onderzoek in de kunsten. Een praktijkgebonden en nomadisch perspectief. FORUM+, 31:1, 12-23.

Van Steen, A. (2014). De sociaal-artistieke methodiek. Een etnografische studie naar repetitieprocessen van sociaal-artistieke praktijken. Onderzoeksrapport Universiteit Gent, Vakgroep Sociologie.

Vermeersch, L. & Vandenbroucke, A. (2011). Veldtekening cultuureducatie: Beschrijvende studie
met evaluatieve SWOT-analyse. HIVA-K.U.Leuven / Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media van de Vlaamse overheid, Leuven/Brussel.

Vogelezang, P. (2009). Handboek en Cultuurmonitor Pabo: De kwaliteit van cultuureducatie.
Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland.

Woywod, C. & Deal , R. (2016), Art That Makes Communities Strong: Transformative Partnerships With Community Artists in K–12 Settings. Art Education, 69:2, 43-51.
 

De masterproef kunsteducatief project is een afstudeeropdracht waarin de student blijk geeft alle betreffende leerdoelen te hebben verworven. De masterproef wordt beoordeeld met volgende gewichten:

• Praktijkcomponent = Artistiek-educatieve projectopdracht: 60%
De praktijkcomponent omvat (a) het proces dat de student heeft afgelegd en dat zichtbaar gemaakt wordt tijdens de groepslessen (intervisies), het onderzoeksseminarie, het praktijkplan, de individuele begeleidingsmomenten en werkplekbezoeken: organisatie, planning, uitvoering, attitude; en (b) het toonmoment in het praktijkveld.

Verplichte aanwezigheid op het onderzoeksseminarie en de intervisies (groepslessen).

• Onderzoekscomponent = Onderzoeksopdracht: 30%
De onderzoekscomponent omvat de uitwerking van het (a) initële projectvoorstel en (b) de onderzoekspaper. Hierbij wordt gekeken naar de onderbouw van het project (academisch en artistiek), de inbedding van de onderzoeksvraag en -methode, de uitvoering van het onderzoek (en eventuele bijsturingen in de relatie theorie/praktijk), en de bespreking en kadering van de onderzoeksresultaten.

• Presentatie = Reflectieopdracht in de examenreeks: 10%
Digitale voorbereiding (slotpresentatievideo van maximaal 10 minuten waarin de student de voor haar/hem belangrijkste aspecten – leerpunten, inzichten, realisaties – bespreekt van haar/zijn masterproeftraject: zie bijlage) en jurygesprek over de slotpresentatievideo, het praktijkproject en de onderzoekspaper van de student.

De student moet de drie componenten uitvoeren om te kunnen slagen voor dit opleidingsonderdeel.

De beoordeling van de masterproef gebeurt door de (praktijk)docenten betrokken bij de masterproef, in samenspraak met de individuele promotor van de student en een extern jurylid.

Studenten kunnen ook na semester 1 afstuderen.