Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Gezondheid en Wetenschap
Farmaceutische wetenschappen 139986/3367/2425/1/72
Studiegids

Farmaceutische wetenschappen 1

39986/3367/2425/1/72
Academiejaar 2024-25
Komt voor in:
  • Bachelor in de biomedische laboratoriumtechnologie, trajectschijf 2
    Afstudeerrichting:
    • farmaceutische en biologische laboratoriumtechnologie
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 8 studiepunten
Men kan dit opleidingsonderdeel niet volgen binnen een
  • examencontract (met het oog op het behalen van een creditbewijs).
  • examencontract (met het oog op het behalen van een diploma).
Co-titularis(sen): Ceuleers Hannah
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Semester 2
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).
Mogelijke grensdata voor leerkrediet: 15.03.2025 (2de semester)
Tweede examenkans: wel mogelijk.
Delibereerbaarheid/tolereerbaarheid: Dit opleidingsonderdeel komt in aanmerking voor deliberatie/tolerantie onder de voorwaarden van de opleiding waarvoor je bent ingeschreven.
Totale studietijd: 203,00 uren

Volgtijdelijkheid

simultaan te volgen met Anatomie en fysiologie OF eerder ingeschreven voor Anatomie en fysiologie.

Korte omschrijving

In het facet Farmacologie wordt de student in een eerste algemeen deel vertrouwd gemaakt met de basisbegrippen van de farmaco- en toxicokinetiek en de farmaco- en toxicodynamiek. Er wordt ingegaan op de opname, distributie, metabolisme, excretie en algemene werkingsmechanisme van een farmacon of toxicon. De verschillende stappen in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen worden toegelicht. Ook begrippen aangaande de dosis-responsrelatie, maat voor toxiciteit, drempelwaarden, bio-accumulatie worden hier besproken. De invloed van farmaceutische chemie op de ADME van de farmaca wordt eveneens bondig besproken. Als laatste komt ook de farmacogenetica aan bod en wordt toegelicht met een aantal voorbeelden.
In een tweede deel leert de student de anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel kennen.  De functie, werking en eigenschappen van zowel het centrale als  het perifere zenuwstelsel komen aan bod. (Een deel hiervan is zelfstudie). Aansluitendworden verschillende groepen farmaca die inwerken op het centrale en perifere zenuwstelsel besproken met aandacht voor hun werkingsmechanismes  (geneesmiddelen inwerkend op de adrenerge en cholinerge neurotransmissie, psychofarmaca, ...)

In het facet Galenica (ook artsenijbereidkunde genoemd) wordt de student vertrouwd met de formulering, de bereiding en de controle van geneesmiddelen. Zowel in de farmaceutische industrie als in de officina-apotheek nemen de galenica en de farmaceutische technologie een belangrijke plaats in. Het verwerken van een geneesmiddel in een voor de patiënt geschikte vorm vraagt een uitgebreide theoretische achtergrond. De toedieningsvorm kan variëren van eenvoudige oplossing tot een zeer complex systeem waarbij een bepaald vrijzettingprofiel beoogd wordt. Talrijke hulpstoffen kunnen gebruikt worden voor het bekomen van dit specifieke vrijzettingsprofiel, alsook voor het garanderen van de stabiliteit, verhogen van aanvaardbaarheid door de patiënt,...
De kwaliteit van de farmaceutische bereidingen worden steeds grondig gecontrolleerd. De studenten leren dat bereidingen aan de normen van de Europese Pharmacopee moeten voldoen betreffende de uniformitiet van dosis , de reproduceerbare farmaceutische beschikbaarheid, fysische en chemische stabiliteit en aanvaardbare microbiologische kwaliteit.

In het facet toxicologie wordt dieper ingegaan op de toxicologie, met name aspecten van de analytische, forensische, klinische en regulatorische toxicologie . Verder wordt toxiciteitsonderzoek  besproken met nadruk op toxiciteitsonderzoek van geneesmiddelen, zowel dierproeven als in-vitro en ex-vivo toxiciteitsstudies. De theorie wordt verder geïllustreerd met voorbeelden uit de milieutoxicologie, forensische toxicologie en voedingstoxicologie.

OLR-Leerdoelen (lijst)

Labtechnicus BL - Taakanalyse en Planning laboratoriumwerkzaamheden
bespreekt de eigenschappen, de samenstelling, de kwaliteitseisen, de voor- en nadelen van verschillende galenische vormen (gelules, suppo's, emulsies, suspensies, oplossingen, siropen, dermatica, tabletten met/zonder gereguleerde afgifte,...)
bespreekt de functie en eigenschappen van verschillende groepen hulpstoffen en berekent de nodige hoeveelheid hiervan in bereidingen
controleert de hoeveelheid van actieve bestanddelen aan de hand van de officiële Lijsten voor gifstoffen en psychotrope stoffen
beschrijft de voornaamste biofarmaceutische en technologische aspecten bij het ontwikkelen, bereiden en controleren van verschillende farmaceutische vormen
analyseert de formulering van magistrale, officinale en eenvoudige industriële bereidingen (op interacties, nevenwerking, stabiliteit en kwaliteit)
beschrijft verschillende toxiciteitsstudies en detectiemethoden
beschrijft de basisprincipes van farmaco/toxicokinetiek (ADME) en farmaco/ toxicodynamiek
illustreert verschillende aspecten van de farmacogenetica
interpreteert verschillende parameters en grafieken eigen aan de PK en PD (Vd, F, D, Co, Css, Cl, Kel, T1/2, concentratie-tijd , dosis-respons en dosis-effectcurven)
onderscheid de verschillende fasen van de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen
beschrijft de anatomische en fysiologische aspecten van het zenuwstelsel (CZS + PZS)
beschrijft de aangrijpingspunten, werkingsmechanismes en (neven)effecten van farmaca en toxicons inwerkend op het centraal, perifeer en motorisch zenuwstelsel
interpreteert casussen over geneesmiddeleninteracties (chemische, kinetische- en dynamische), over werkingsmechanismes en over intoxicaties (toxidromen),...
bespreekt elementaire begrippen uit de algemene, analytische, regulatorische en klinische toxicologie
verklaart mogelijke aangrijpingspunten, interacties van toxicons op de lichaamsfuncties
beschrijft de werkingsmechanismes, toxicokinetische en toxicodynamische (neven)effecten van toxicons, psychotrope stoffen en alcohol
Labtechnicus BL - Verwerken en interpreteren
berekent dosissen, plasmaconcentraties en andere farmacokinetische parameters

Leerinhoud

Facet Galenica

 - Inleidende begrippen
- Gebruik van giflijsten
- Vaste bereidingen : tabletten, capsules, suppositoria, poeders
- Halfvaste bereidingen : zalven, crèmes, gelen, pasta's
- Vloeibare bereidingen: suspensies, emulsies, oplossingen, siropen
- Andere: steriele vormen, isotone oplossingen
- Controles op de afgewerkte bereidingen per galenische vorm
- Berekeningen betreffende de farmaceutische bereidingen en voorschriften

Facet Farmacologie

Deel 1 Algemene Farmacologie
- Inleidende begrippen
- Ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel
- ADME van een farmacon/toxicon
- Farmaco- en toxicokinetiek
- Farmaco- en toxicodynamiek
- Farmacogenetica en bijwerkingen

Deel 2: het Zenuwstelsel
- anatomie en fysiologie van het zenuwstelsel (centraal en perifeer) (groot deel zelfstudie)
- CZS : adrenerge en cholinerge neurotransmissie

Deel 3 Speciële farmacologie
- farmaca inwerkend op de adrenerge en cholinerge neurotransmissie
- farmaca ter beïnvloeding van motorisch en perifeer autonoom zenuwstelsel 

Facet toxicologie

- toxicologische begrippen
- analytische toxicologie (biomonitoring en toxidromen)
- forensische toxicologie (beïnvloeding van CZS door psychotrope stoffen , verschillende drugs en alcohol), classificatie van psychotrope stoffen
- regulatorische toxicologie (OECD, REACH,...)
- toxiciteitsonderzoek: dierproeven, in-vitro en ex-vivostudies

Studiematerialen (tekst): Verplicht

Powerpoint presentaties van de hoorcolleges

Oefeningen -zie digitap 

Aanvullend studiemateriaal -zie Digitap 

Digitale versie Gecommentarieerd Geneesmiddelenrepertorium (BCFI)

Studiematerialen (tekst): Aanbevolen

Boeken :
- SESAM- Atlas van de farmacologie (ISBN: 9789055744725of recentere versie)

- Frederic H. Martini & Edwin F. Bartholomew. Anatomie en fysiologie, een inleiding 8ste editie. Pearson education, ISBN 9789043036931 of het e-book: ISBN 9789043039062.    (of recentere versie) Dit boek is normaal gezien reeds aangekocht in het eerste jaar. 

Onderwijsorganisatie

Werkvormen
Hoor- en/of werkcolleges54,00 uren
  • Opmerking: de effectieve werkvorm wordt gecommuniceerd via digitap
Practicum en/of oefeningen
Vormen van groepsleren
Werkplekleren en/of stage
Werktijd buiten de contacturen149,00 uren

Toetsing (lijst)

Evaluatie(s) voor de eerste examenkans
MomentVorm%Opmerking
Eerste examenperiodeKennis- en inzichtstoets eenmalig tijdens de lesweken20,00Deelexamen Algemene farmacologie en toxicologie in de tussentijdse testweek.
Gesloten boek. MC vragen, open en gesloten vragen. De vragen peilen naar kennis en toepassen van kennis en inzicht. Toegestane hulpmiddelen: rekenmachine.
De totale examentijd voor deze kennis- en inzichtstoets bestaat uit de voorziene tijd voor deze toets plus ¼ extra examentijd voor alle studenten. De extra examentijd als individuele aanpassing is hierbij dus inbegrepen.
Eerste examenperiodeKennis- en inzichtstoets in de examenreeks60,00Examen galenica, farmacologie en toxicologie.
Gesloten boek. Open en gesloten vragen. De vragen peilen naar kennis en toepassen van kennis en inzicht. Toegestane hulpmiddelen: rekenmachine.
De totale examentijd voor deze kennis- en inzichtstoets bestaat uit de voorziene tijd voor deze toets plus ¼ extra examentijd voor alle studenten. De extra examentijd als individuele aanpassing is hierbij dus inbegrepen.
Eerste examenperiodeProjectopdracht20,00Verschillende opdrachten o.a. groepswerken, opzoektaken, deeltoets, ...
Evaluatie(s) voor de tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Tweede examenperiodeKennis- en inzichtstoets in de examenreeks100,00Examen deel galenica ,farmacologie en toxicologie (+ vragen over de inhoud van project opdrachten en tussentijdse test).
Gesloten boek. Open en gesloten vragen. De vragen peilen naar kennis en toepassen van kennis en inzicht. Toegestane hulpmiddelen: rekenmachine.
De totale examentijd voor deze kennis- en inzichtstoets bestaat uit de voorziene tijd voor deze toets plus ¼ extra examentijd voor alle studenten. De extra examentijd als individuele aanpassing is hierbij dus inbegrepen.

Toetsing (tekst)

Weging van de facetten onderling:

  • 30% Facet galenica (examen)
  • 50% Facet farmacologie (waarvan 20% tussentijdse toets - 25% examen - 5% groepswerk)
  • 20% Facet toxicologie (waarvan 5% examen - 5% groepswerk - 10% digitale toets)


In eerste zittijd wordt een deel van de punten van het facet farmacologie en facet toxicologie verworven via permanente evaluatie (groepswerk + taak en toets). In tweede zittijd wordt de leerstof van deze permanente evaluatie toegevoegd aan de examenleerstof. 

De student dient verplicht aanwezig te zijn tijdens ALLE activiteiten van de permanente evaluatie van dit opleidingsonderdeel: taak + toets toxicologie (tijdens de lesweken), eventuele gastcolleges en op de presentaties van de groepswerken (tijdens de lesweken). Tijdens de onderwijsactiviteiten wordt er getoetst. Indien de student afwezig is haalt hij een 0 voor deze evaluatie. Er is geen inhaalmoment mogelijk.

De examenvorm kan digitaal, schriftelijk of mondeling zijn. De toegepaste examenvorm en alle nodige exameninfo wordt meegedeeld via Digitap.

Een deel van de leerstof van het facet farmacologie zal bevraagd worden tijdens de tussentijdse toetsweek. 

De student die omwille van medische redenen of overmacht het examenmoment in de tussentijdse toetsweek mist, kan die inhalen onder de voorwaarden zoals beschreven in art. 15.6 zoals voor examens in de examenreeks.
• De student die voldoet aan de voorwaarden voor deelname aan een inhaalexamen en een inhaalexamen wenst aan te vragen volgt dezelfde procedure als voor een inhaalexamen in de examenreeks (zie OER art. 15.6)
• Het inhaalexamen wordt bij voorkeur georganiseerd op dezelfde dag als de inhaalexamens voor een examen in de examenreeks.

Voor digitale examens: Het niet opstarten of afsluiten van de monitoringsoftware wordt aanzien als fraude.

Voor studenten ingeschreven in het traject duaal leren kunnen (een deel van) de leerdoelen aangeleerd worden via de duale leerplek en kan voor deze leerdoelen een alternatieve toetsing worden voorzien volgens de afspraken opgenomen in de syllabus duaal leren.