Het verbintenissenrecht wordt wel eens de “moeder” van het privaatrecht genoemd. Deze rechtstak levert immers belangrijke bouwstenen voor een goed begrip en een correcte toepassing van talloze andere rechtstakken.

Iedere persoon – consument, onderneming, particulier … – die deelneemt aan het rechtsverkeer wordt wellicht regelmatig zo niet dagelijks – bewust of onbewust, gewild of ongewild – geconfronteerd met het verbintenissenrecht. Denk bv. aan het aangaan, het uitvoeren of het tenietgaan van contracten (bv. de benoemde contracten koop, huur, aanneming…, maar evengoed een eindeloze reeks onbenoemde contracten, die ontspruiten aan de contractsvrijheid) of aan het oplopen van buitencontractuele aansprakelijkheid omwille van tot aansprakelijkheid leidende feiten (eigen daad, andermans daad, zaken en dieren).
Het belang van het verbintenissenrecht kan dan ook moeilijk overschat worden.

In een eerste hoofdstuk zullen we het begrip verbintenis definiëren en vervolgens haar karakteristieke eigenschappen onderzoeken: (a) een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen, (b) zij heeft een in geld waardeerbare aanspraak tot voorwerp en (c) zij is afdwingbaar. Tevens zullen we stilstaan bij diverse opdelingen van de verbintenissen: (a) naargelang de bron waaruit zij ontstaan, (b) naargelang hun aard, (c) naargelang hun voorwerp, (d) naargelang het aantal betrokken subjecten (schuldeisers en schuldenaars) en (e) naargelang de modaliteiten die eraan verbonden zijn.

In een tweede hoofdstuk onderzoeken we nader de verbintenissen uit rechtshandelingen: (a) de verbintenissen uit meerzijdige rechtshandeling (het contract) en (b) de verbintenissen uit eenzijdige rechtshandeling (de eenzijdige wilsuiting). De meeste aandacht gaat naar de regels die de verbintenissen uit meerzijdige rechtshandeling regelen, het zogenaamde algemeen contractenrecht. We zullen eerst stilstaan bij het begrip contract en bij diverse indelingen van de contracten. Vervolgens bestuderen we een aantal basisbeginselen van het contractenrecht (de wilsautonomie, de contractsvrijheid en het consensualisme; de bindende kracht van het contract; de goede trouw). Daarna komt de totstandkoming van het contract aan bod (de precontractuele fase (onderhandelingsvrijheid) en de precontractuele aansprakelijkheid; de fase van de daadwerkelijke totstandkoming van het contract (aanbod en aanvaarding; de vier geldigheidsvereisten m.b.t. toestemming, bekwaamheid, voorwerp en oorzaak); de sanctionering van een probleem bij de totstandkoming van het contract (nietigheidsleer)). Vervolgens staan we stil bij het tenietgaan van het contract (de vrijwillige nakoming van het contract door de partijen (betaling); de niet-toerekenbare niet-nakoming van het contract (overmacht); de toerekenbare niet-nakoming van het contract (ingebrekestelling; niet-uitvoeringsexceptie, uitvoering in natura, herstel van de schade, ontbinding, prijsvermindering); andere vormen van tenietgaan van het contract (bv. opzegging; herroeping)). Tot slot bekijken we de gevolgen van het contract voor derden (de relativiteit van het contract; de tegenwerpelijkheid aan derden van het bestaan van het contract).

In een derde hoofdstuk onderzoeken we nader de verbintenissen uit rechtsfeiten: (a) de verbintenissen uit oneigenlijk contract (zaakwaarneming, onverschuldigde betaling en ongerechtvaardigde verrijking) en (b) de verbintenissen uit tot aansprakelijkheid leidende feiten (feiten die tot aansprakelijkheid leiden (aansprakelijkheid voor eigen daad; aansprakelijkheid voor andermans daad; aansprakelijkheid voor zaken en dieren); oorzakelijk verband; schade; gevolgen van aansprakelijkheid). We zullen zien dat het leerstuk van de buitencontractuele aansprakelijkheid (Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek, voorheen de artikels 1382 e.v. van het oud Burgerlijk Wetboek) de sleutel vormt om de niet-naleving van een schier oneindig aantal wettelijke geboden of verboden (burgerrechtelijk) te sanctioneren.

In een vierde hoofdstuk werken we een aantal regels verder uit die in principe gemeenschappelijk zijn aan alle verbintenissen, ongeacht de bron waaruit zij zijn ontstaan. Een groot deel van die regels worden aangeduid als het algemeen regime van de verbintenis. Het betreft regels m.b.t. (a) het bewijs van verbintenissen, (b) de interpretatie van rechtshandelingen en de kwalificatie van contracten, (c) de overdracht van verbintenissen (actieve overdracht; passieve overdracht; contractsoverdracht), (d) de nakoming van de verbintenis, (e) de niet-nakoming van de verbintenis, (f) maatregelen ter bescherming van de schuldeiser en (g) gronden van tenietgaan van de verbintenis.

We bestuderen in de lessenreeks het nieuwe verbintenissenrecht uit Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek (inwerkingtreding op 1 januari 2023), Boek 5 van het Burgerlijk Wetboek (inwerkingtreding op 1 januari 2023) en Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (inwerkingtreding op 1 januari 2025), in combinatie met andere (bijzondere) wetgeving die relevant is voor het verbintenissenrecht, zoals Boek 8 van het Burgerlijk Wetboek (inwerkingtreding 1 november 2020) en Boek VI van het Wetboek van Economisch Recht.