Dagelijks overlijden in Vlaanderen drie mensen door zelfdoding, een veelvoud daarvan denkt aan zelfmoord of onderneemt een poging. De kans dat een psychologiestudent(e) in zijn of haar latere beroepspraktijk te maken krijgt met mensen bij wie zelfmoordgedachten de bovenhand krijgen en veerkracht (tijdelijk) te kort lijkt te schieten, is meer dan reëel. Preventie en (laagdrempelige, zowel als intensieve) interventies zijn cruciaal om mensen in nood te ondersteunen. Uit onderzoek blijkt dat deskundigheidsbevordering en training in het voeren van gesprekken met suïcidale personen, een grote preventieve waarde hebben: deelnemers voelen zich na het volgen van een dergelijke training meer competent en minder handelingsverlegen in het voeren van gesprekken met suïcidale personen.
Via dit opleidingsonderdeel rond crisisgespreksvoering met suïcidale personen leren studenten gespreksvaardigheden aan om mensen in een suïcidale crisis bij te staan. Het is een unieke kans om enerzijds de eigen vaardigheden in crisisgespreksvoering aan te scherpen en anderzijds om aan de zelfmoordlijn mensen met een reële crisishulpvraag een ondersteunend en luisterend oor te bieden.
Dit opleidingsonderdeel wordt georganiseerd in samenwerking met het Centrum ter Preventie van Zelfdoding.
Data opgenomen in deze ECTS-fiche zijn onder voorbehoud van wijzigingen. Eventuele wijzigingen zullen tijdig worden aangekondigd op Digitap.
Dit opleidingsonderdeel verloopt in verschillende stappen.
1. Stap 1
1.a. Informeren en interesse kenbaar maken
Indien de student interesse heeft om deel te nemen aan dit keuze-olod, neemt hij de ECTS-fiche grondig door. In de ECTS-fiche vindt hij een overzicht van meer info m.b.t. de inhoud en het verloop, de evaluatie en de studiebelasting van het opleidingsonderdeel. Heeft de student nadien nog vragen, dan mailt hij zijn concrete vraag/vragen naar de titularis van het olod. Vanaf eind augustus is ook de studiewijzer beschikbaar.
Let op! Om te kunnen deelnemen aan dit opleidingsonderdeel moet je een uittreksel uit het strafregister (model 2) kunnen voorleggen.
Heb je interesse om deel te nemen, dan maak je dit uiterlijk op de zondag van week 22 kenbaar via mail naar de titularis van het olod.
1.b. Assessement
Het beantwoorden van de Zelfmoordlijn vergt zowel maturiteit als de aanwezigheid van verschillende competenties. Bovendien is het belangrijk dat er voldoende begeleiding geboden kan worden aan de studenten tijdens het doorlopen van dit opleidingsonderdeel. Daarom is het aantal studenten dat kan deelnemen aan dit opleidingsonderdeel beperkt. We organiseren daarvoor een assessement waarin je veerkracht en competenties in kaart worden gebracht. Deze assessement verloopt in twee delen:
Digitale assessement:
Studenten die tijdig (zie hoger) hun interesse kenbaar gemaakt hebben, ontvangen via mail een digitale assessement. Deze bestaat uit het invullen van een vragenlijst en het beantwoorden van een mail van een oproeper met suïcidale gedachten. De deadline om de digitale assessement in te vullen is de dinsdag van week 26 om 12h.
Afstemmingsgesprek:
Na de online screening worden ongeveer 18 studenten weerhouden. Deze studenten worden telefonisch uitgenodigd voor een afstemmingsgesprek (bestaande uit een rollenspel en een verdiepend gesprek). Het afstemmingsgesprek zal online plaatsvinden op de vrijdag van week 26.
Alle studenten die deelnamen aan de assessement vernemen in de loop van week 27 of ze kunnen deelnemen aan het opleidingsonderdeel, i.f.v. het advies van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. Wie niet weerhouden is, ontvangt hierover tevens feedback. Wie nadien nood heeft aan verdere feedback of een gesprek, kan terecht bij de studentenbegeleider van de opleiding.
Let op! Indien je wenst deel te nemen, kies je in je SPA nog NIET voor dit opleidingsonderdeel, maar kies je een ander keuze-olod uit het aanbod van keuze-olods. Wordt de student weerhouden, dan wordt zijn/haar studieprogramma in overleg aangepast (i.e., schrappen van een ander keuze-olod en inschrijven voor het keuze-olod suïcidepreventie).
2. Stap 2
Bij de start van het opleidingsonderdeel teken je een anonimiteitsverklaring (om de privacy van oproepers en collega's te garanderen) en studentenovereenkomst (huishoudelijk reglement van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding). Meer info hierover krijg je via Digitap.
2.a. Theoretisch kader en praktische vaardigheden
Studenten nemen deel aan een intensieve training rond crisisgespreksvoering. Het theoretisch luik wordt aangeboden als zelfstudie. In de lessen (6 lessen van 3h, welke doorgaan van 18h tot 21h op de campus Noorderplaats - Spoor Noord) leer je de nodige (gespreks)vaardigheden aan en wordt de basishouding (echtheid, empathie...) opgefrist. Tussen de lessen worden er enkele oefeningen in de vorm van een telefonisch of digitaal rollenspel aangeboden.
Na deze training wordt indien nodig verdere individuele remediëring voorzien, en vindt er een afsluitende sessie plaats waarin de praktische aspecten van de praktijk aan de Zelfmoordlijn worden toegelicht.
2.b. Praktijk aan de zelfmoordlijn
Na de training volgen er minimaal 55 uren stage aan de Zelfmoordlijn, gepland in de periode tussen het einde van de opleiding van het CPZ en het begin van de examenperiode van juni. Er wordt gestart met een mentor die gedurende de eerste 2 wachten aan de Zelfmoordlijn de student bijstaat. De overige uren kan de student alleen beantwoorden. De student maakt van elk gesprek een kort verslag. Studenten maken hiervoor gebruik van de systemen van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding.
Inloggen op de Zelfmoordlijn gebeurt via een beveiligde website met (eigen) laptop en, als de student de Zelfmoordlijn telefonisch beantwoordt, een headset. In nood kan via de eigen GSM gewerkt worden. Inloggen kan van overal in Vlaanderen (mits dit een rustige gespreksplaats is), er zijn geen gesprekskosten voor de student. Het beantwoorden van oproepen gebeurt thuis of van op kot. De student zorgt ervoor dat hij zich kan afzonderen, dat hij niet gestoord wordt tijdens de wacht en dat er geen anderen kunnen meeluisteren of meelezen tijdens de gesprekken.
Studenten melden zich aan op de permanentietool van de Zelfmoordlijn voor het inplannen van de gesprekken (volgens beschikbare slots en eigen planning). Studenten kunnen hun permanentie tot 48h op voorhand annuleren. Indien de student omwille van dwingende redenen minder dan 48h voor zijn permanentie deze dient de annuleren, verwittigt hij de stafdienst van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (zie Digitap voor meer info). In functie van de continuïteit van de Zelfmoordlijn en de psychische belasting van de student, hanteren we als richtlijn een permanentie aan de Zelfmoordlijn van 2 à 3 uur per week. Studenten die de telefoon beantwoorden, presteren een derde van de uren tussen 24h en 8h. Studenten die de chat beantwoorden, presteren een derde van de uren in het weekend (m.n. vrijdag, zaterdag of zondag).
De student houdt bij het inplannen van wachten en het beantwoorden steeds de eigen draagkracht in het oog en neemt contact op met het CPZ of de eigen school wanneer deze ervaart dat de gesprekken de eigen draagkracht overschrijden. In functie van het bewaken van de kwaliteit van de gesprekken en evaluatie van de student kan er vanuit het CPZ gevraagd worden om mee te luisteren bij het voeren van de gesprekken door de student.
De student verbindt zich ertoe:
- elke oproep (gedurende zijn wacht) te beantwoorden en elk gesprek tot aan het einde naar best vermogen te volbrengen.
- zich te beperken tot strikt telefonische of online hulpverlening, wat het volgende uitsluit op basis van het anonimiteitprincipe: een therapeutische verbintenis aangaan, contact onderhouden met de oproeper, het zelf opbellen van de oproeper en het onderhouden van een briefwisseling of online contact met de oproeper.
- zich te beperken tot crisisoproepen. Oproepen bestemd voor het secretariaat, verwijst de student door naar het secretariaat en dit enkel tijdens de kantooruren.
- geen enkel extra engagement of initiatief met betrekking tot het engagement bij Centrum ter Preventie van Zelfdoding op te nemen zonder akkoord van de staf.
- om tijdens een wacht geen onredelijke onderbrekingen in te lassen die resulteren in onbeschikbaarheid van de zelfmoordlijn. Indien de student, om welke reden dan ook, een langere onderbreking nodig heeft, dient de student onmiddellijk contact op te nemen met de permanentie. In geval van onredelijke onderbrekingen, zonder voorafgaande kennisgeving, behoudt de organisatie zich het recht voor om de overeenkomst met onmiddellijke ingang te beëindigen.
De studenten - beantwoorders van de Zelfmoordlijn dienen zich te houden aan de geheimhoudingsplicht (Art 458 van het Strafwetboek).
De student communiceert niet met externen over het engagement aan de Zelfmoordlijn, in het bijzonder over de momenten waarop hij de Zelfmoordlijn beantwoordt. Beantwoorders dienen de anonimiteit van de oproepers en de (collega-)beantwoorders te eerbiedigen. De student verbindt zich ertoe geen enkele vertrouwelijke mededeling, inlichting, noch over de oproeper, noch over de medewerkers van het CPZ, noch over de werking van het CPZ zelf bekend te maken. Ook de documentatie en de informatie m.b.t. de procedures die door het CPZ ter beschikking worden gesteld, vallen hieronder. Deze verplichting blijft gelden, ook na beëindigen van het keuzevak.
Als de student andere engagementen mbt tot laagdrempelige (telefonische) hulpverlening aangaat, wordt de student verzocht het CPZ hiervan op de hoogte te brengen zodat er concrete afspraken kunnen worden gemaakt inzake discretie rond de interne keuken van de organisatie.
Het CPZ verbindt zich ertoe de anonimiteit van de beantwoorders naar de buitenwereld toe te beschermen.
Begeleiding: Studenten worden gedurende de eerste twee à drie wachtdiensten zelf ondersteund via het bereikbaar zijn van een mentor. Er is ook steeds 24/7 een telefonische permanentie bereikbaar bij eventuele technische problemen of om de student desgewenst mentaal bij te staan na een zwaar gesprek. Daarnaast worden alle verslagen nagelezen en zorgt de werkgroep die hiervoor instaat voor opvolging. Tenslotte nemen de studenten twee keer deel aan een (verplichte) groepsintervisie onder begeleiding van een stafmedewerker van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. De data hiervoor worden uiterlijk bij de start van het opleidingsonderdeel bekend gemaakt via Digitap. Daarnaast kan de student desgewenst en indien nodig terecht bij de olodverantwoordelijke en de studentenbegeleider.
Aansprakelijkheid: De student is verzekerd via de onderwijsinstelling, die burgerrechtelijk aansprakelijk is voor de schade die de student aan derden veroorzaakt bij het verrichten van het beantwoorderswerk. Ingeval de student bij het verrichten van het beantwoorderswerk de organisatie of derden schade berokkent, is hij enkel aansprakelijk voor zijn bedrog en zijn zware schuld. Voor lichte schuld is hij enkel aansprakelijk als die bij hem eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt.