Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Onderwijs en Training
Vrijzinnig humanisme4508/3404/2425/1/47
Studiegids

Vrijzinnig humanisme

4508/3404/2425/1/47
Academiejaar 2024-25
Komt voor in:
  • Postgraduaat leraar niet-confessionele zedenleer basisonderwijs, trajectschijf 1
In andere opleidingen:
  • Educatieve bachelor in het kleuteronderwijs als Vrijzinnig humanisme 5
  • Educatieve bachelor in het lager onderwijs als Vrijzinnig humanisme 5
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 3 studiepunten
Men kan dit opleidingsonderdeel niet volgen binnen een
  • examencontract (met het oog op het behalen van een creditbewijs).
  • examencontract (met het oog op het behalen van een diploma).
Titularis: Beckers Kurt
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Semester 1
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).

Volgtijdelijkheid

Op dit opleidingsonderdeel is er geen volgtijdelijkheid van toepassing.
Tweede examenkans: wel mogelijk.
Delibereerbaarheid: Voor dit opleidingsonderdeel moet je slagen (wordt nooit gedelibereerd).
Totale studietijd: 75,00 uren

Korte omschrijving

Het opleidingsonderdeel vrijzinnig humanisme bestaat uit een theoretisch en een praktisch gedeelte.

Het theoretische deel onderzoekt de rijke geschiedenis en hedendaagse manifestaties van het vrijzinnig humanisme aan de hand van vier dimensies: visie op de wereld, kijk op de mens, visie op de samenleving en kijk op zingeving. Kernbegrippen zoals menswaardigheid, verantwoordelijkheid en vrijheid van denken komen aan bod. Er is ook aandacht voor de vrijzinnig humanistische gemeenschap en organisaties.

Het praktische deel legt de nadruk op het vertalen van de theorie naar de onderwijspraktijk. Studenten formuleren discussievragen, nemen deel aan onderwijsleergesprekken en wonen een activiteit van een vrijzinnig humanistische organisatie bij. Het doel is dat de studenten deze levensfilosofie niet alleen begrijpen, maar ook echt ervaren en beleven.

Begincompetenties (tekst)

Eindcompetenties initiële lerarenopleiding(en) of competenties reeds behaald in eerste en tweede deeltrajecten van initiële lerarenopleiding kleuter- of lager onderwijs of eindcompetenties van een pedagogisch diploma (HOKT + GPB; pBa + GPB; SLO; Aggregatie; ILOAN). Via SLO moet de student reeds 30 studiepunten hebben verworven.

Leerinhoud

Theoretisch gedeelte:

In het theoretische gedeelte wordt de rijke eigenheid van het vrijzinnig humanisme onderzocht die zich ontvouwt als een fascinerend verhaal, met wortels die reiken naar het verleden en vertakkingen die de toekomst omvatten. Door zowel de ontwikkelingsgeschiedenis als de hedendaagse manifestaties onder de loep te nemen, duiken we in de diepten van deze levensfilosofie. We verkennen niet alleen de lokale invullingen, maar ook het internationaal erkende concept van de 'seculiere humanistische' beweging. Dit sluit mooi aan bij het vak niet-confessionele zedenleer, dat streeft naar een open en vrije levensbeschouwing, vrij van dogma's en religieuze doctrines. Uitdieping van het vrijzinnig humanisme gebeurt aan de hand van vier dimensies:

Visie op de wereld
Kijk op de mens
Visie op de samenleving
Kijk op zingeving

De studenten wisselen hierbij hun ideeën uit over hoe we de vier dimensies kunnen vertalen naar de lespraktijk in het kleuter- en basisonderwijs. Want humanisme, en bij uitbreiding vrijzinnig humanisme, wordt algemeen gezien als een levensbeschouwing waarin de mens en de menselijke ontwikkeling centraal staan. Het is een filosofie die vertrouwt op de kracht van mensen: ieder individu kan zelf nadenken, zelf oordelen en binnen de mogelijkheden die voorhanden zijn het eigen leven inhoud en betekenis geven. Vrij denken, vrij onderzoek, zelfbeschikking, menswaardigheid, verantwoordelijkheid, maakbaarheid, gelijkheid, verdraagzaamheid en solidariteit zijn de kernbegrippen die hierbij op de voorgrond komen.

De rechten van de mens, vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, vormen hierbij het morele referentiekader. Aanknopingspunten worden gezocht in de rijke geschiedenis van het vrije denken, tot op de dag van vandaag. Verschillende teksten die de vier dimensies van het vrijzinnig humanisme belichten, worden kritisch bestudeerd. Denk aan de inzichten van de Griekse wijsgeer Epicurus en hedendaagse humanistische denkers die het 'goede leven' beschouwen als een leven van zingeving, persoonlijke ontwikkeling en sociale verantwoordelijkheid.

We onderzoeken wat een seculiere staat precies inhoudt en laten de studenten hun eigen standpunt hierover bepalen en bediscussiëren. Daarnaast verkennen we het begrip 'post-secularisme'. In het vak niet-confessionele zedenleer wordt het fundamentele belang van godsdienstvrijheid centraal geplaatst, onder meer door het bevorderen van interlevensbeschouwelijke competenties (ILC’s). Dit is een kernpunt, een sterke drijfveer om te streven naar een maatschappij waar iedereen het eigen levenspad kan bewandelen, vrij van religieuze dwang.

Het vrijzinnig humanisme moedigt immers aan tot zelfstandig en kritisch denken, tot autonoom handelen, met diep respect voor de ander en de samenleving als geheel. Een dynamische wisselwerking tussen individu en gemeenschap. In deze inspirerende zoektocht besteden we ook aandacht aan de vrijzinnig humanistische gemeenschap zelf, met organisaties zoals het Humanistisch Verbond en de.Mens.nu. We moedigen studenten warm aan om actief deel te nemen aan activiteiten in één van de Huizen van de Mens, waar theorie en praktijk samenkomen in levendige dialoog.

Praktisch gedeelte

Na het verkennen van de rijke theoretische grondslagen, zullen we de verworven inzichten in praktijk brengen. Door een reeks uitdagende oefeningen zullen we de inhoudelijke aspecten van de cursus op een didactische manier verwerken. Een belangrijk onderdeel hiervan is dat de studenten zelf discussievragen formuleren, gebaseerd op teksten rond de vier dimensies van het vrijzinnig humanisme. Op die manier worden ze actieve deelnemers aan het leerproces.
Vervolgens nemen we deel aan interactieve onderwijsleergesprekken waar vrijzinnigheid en humanisme centraal staan. In deze dialogen krijgen verschillende perspectieven en nuances een stem.

Maar deze cursus beperkt zich niet tot de muren van het leslokaal. Een extra-muros activiteit vormt een belangrijk onderdeel van het praktische gedeelte. Hier krijgen de studenten de kans om een lezing of activiteit van een vrijzinnig humanistische organisatie bij te wonen en zo de theorie in levende lijve te ervaren.
Kortom, een uitdagende mix van oefeningen, debatten en praktijkervaring, zodat de studenten deze rijke filosofie niet alleen begrijpen, maar ook echt voelen én beleven.


Studiematerialen (lijst)

Cursus Vrijzinnig humanismeVerplicht€ 2,95
StudiewijzerVerplicht
Digitale leeromgevingVerplicht€ 5,00

Studiematerialen (tekst): Verplicht

Cursus Vrijzinnig Humanisme (digitale leeromgeving)
Presentaties (digitale leeromgeving)
Losse teksten (digitale leeromgeving)

Studiewijzer ( digitale leeromgeving)

Onderwijsorganisatie

Werkvormen
Hoor- en/of werkcolleges12,00 uren
Werktijd buiten de contacturen63,00 uren

Toetsing (lijst)

Evaluatie(s) voor de eerste examenkans
MomentVorm%Opmerking
Eerste examenperiodeKennis- en inzichtstoets in de examenreeks70,00Mondeling examen van 20 min met 30 min voorbereidingstijd.
Eerste examenperiodeReflectieopdracht permanent tijdens de lesweken (Permanente evaluatie)30,00Formuleren van een discussievraag per tekst/les. Bijwonen lezing van een vrijzinnige organisatie.
Evaluatie(s) voor de tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Tweede examenperiodeKennis- en inzichtstoets in de examenreeks70,00Mondeling examen van 20 min met 30 min voorbereidingstijd.
Tweede examenperiodeReflectieopdracht in de examenreeks30,00Opdracht 'Mijn levensbeschouwing'. Het lezen van relevante bronnen ter verdieping/verheldering/onderzoek van de eigen
levensbeschouwing
- Het schrijven van een essay waarin de eigen levensbeschouwing wordt uiteengezet
- Het presenteren van dit essay in de vorm van een korte TED-talk van 5 min

Toetsing (tekst)

1ste examenperiode Schriftelijk examen: 120' 
2de examenperiode schriftelijk examen: 120'

Er is een verplichte aanwezigheid van 75% nodig tijdens de hoorcolleges om te kunnen deelnemen aan de examens van de eerste en tweede examenperiode.
Vrijzinnig Humanisme is een olod dat behoort tot een opleiding die leidt tot het vereiste bekwaamheidsattest om les te kunnen geven in een levensbeschouwing, waar naast de cognitieve vorming ook attitudevorming ect uiterst belangrijk zijn.
Afwezigheden gewettigd door doktersattesten en/of bewijs van overmacht worden niet in rekening gebracht.