Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen
Industrie en Omgeving
Ergonomie & Bewegingsleer 141223/3530/2526/1/95
Studiegids

Ergonomie & Bewegingsleer 1

41223/3530/2526/1/95
Academiejaar 2025-26
Komt voor in:
  • Bachelor in de integrale veiligheid, trajectschijf 2
Dit is een enkelvoudig opleidingsonderdeel.
Studieomvang: 3 studiepunten
Co-titularis(sen): Motmans Roeland
Onderwijstalen: Nederlands
Kalender: Semester 1
Dit opleidingsonderdeel wordt gequoteerd op 20 (tot op een geheel getal).
Mogelijke grensdata voor leerkrediet: 01.12.2025 (1ste semester)
Tweede examenkans: wel mogelijk.
Delibereerbaarheid/tolereerbaarheid: Dit opleidingsonderdeel komt in aanmerking voor deliberatie/tolerantie onder de voorwaarden van de opleiding waarvoor je bent ingeschreven.
Totale studietijd: 78,00 uren

Volgtijdelijkheid

Op dit opleidingsonderdeel is er geen volgtijdelijkheid van toepassing.

Korte omschrijving

De student kent de begrippen rond ergonomie alsook het wettelijk kader en kan dit situeren in de wetgeving zodanig ergonomie in een bedrijf te implementeren.

Bij ergonomie is het belangrijk dat de student basiskennis heeft van de anatomie van het menselijk lichaam (botten, spieren), alsook van fysiologie.

De student kan verschillende fysieke overbelastingsletsels herkennen en vervolgens een gepaste werkhouding aangeven.

Rugpreventie krijgt in dit vak aandacht, de student moet een kleine groep van werknemers kunnen trainen inzake rugpreventie (hoe zware lasten tillen, hoe werknemers motiveren, overbelastingsletsels kunnen uitleggen aan werknemers, ...).

Indien de anatomie van het menselijk lichaam gekend is wordt dieper ingegaan op antropometrie. Het theoretische kader wordt geschetst en vervolgens kunnen de studenten werkhoogtes berekenen voor kantoren, werkplaatsen, openbare plaatsen, ... Dit gaat gepaard met werkplekinrichting

OLR-Leerdoelen (lijst)

Je inspireert, adviseert en communiceert zowel mondeling als schriftelijk op een professionele manier.
Je traint een kleine groep werknemers rond rugpreventie in een simulatie.
Je interpreteert, implementeert en blijft op de hoogte van de geldende wet- en regelgeving en beleidsteksten.
Je past wettelijke voorschriften rond inrichting van werkplaatsen, werkhoogte, risicoanalyses, enz. toe op een case.
Je onderzoekt kritisch de evoluerende wetgeving bij het uitvoeren van gerichte opzoekingen.
Je onderzoekt en adviseert over het mentaal welzijn en/of over het beschermen en bevorderen van welzijn en gezondheid.
Je beschrijft de beweging van het menselijk lichaam, inclusief de voornaamste lichaamsdelen, en de invloed van zwaar werk en verkeerde lichaamshouding.
Je berekent optimale werkhoogtes in functie van de (tewerkgestelde) populatie en beargumenteert dit.
Je beschrijft de verschillende vormen van verkeerde werkhoudingen op het werk.
Je verklaart de noodzaak van ergonomie op de werkplaats vanuit verschillende benaderingen, waaronder fysiek, cognitief en organisatorisch.

Leerinhoud

Inleiding tot ergonomie

Definitie ergonomie

Wat is ergonomie?

Wie is een ergonoom?

Waarom ergonomie

Ergonomie cultuur op de ladder van Hudson

Wat is ergonomisch?



Basis Anatomie

Belangrijkste weefsels van het bewegingsstelsel

Steunweefsel

Spierweefsel

Het bewegingsstelsel

De beenderen

De gewrichten

De spieren

Het zenuwstelsel

De romp

De schouder

De elleboog

De pols en de hand

De heup

De knie

De enkel



Preventie van Musculoskeletale aandoeningen (MSA) deel 1

Inleiding en definitie van musculoskeletale aandoeningen

Enkele epdiemiologische gegevens

Reglementering

Preventie van MSA

Algemene principes ter voorkoming van MSA

De op te volgen stappen inzake de preventie van MSA



De voornaamste musculoskeletale aandoeningen

De peesaandoeningen

De zenuwaandoeningen en tunnelsyndromen

De neurovasculaire aandoeningen

De aandoeningen van de spieren

De aandoeningen van de tussenwervelschijf

De aantasting van de bursa mucosa (slijmbeurzen)



De risicofactoren met betrekking tot MSA

Biomechanische risicofactoren

De blootstelling aan omgeving gebonden factoren

De organisatie gebonden risico's

De persoonsgebonden risico's



Preventie van MSA (deel 2)

Het hefboomeffect

De tilprincipes

Aanvullende beschermende bewegingen zonder tillen van lasten

Enkele voorbeelden van bewegingen die geschikt zijn voor specifieke lasten



Antropometrie: wat (?) en rekenen met tabellen

Inleiding: hoe het begon

Antropometrische tabellen

Rekenen met tabellen

Oefeningen



Antropometrie: zittend en staand werken

EN 1335: bureaustoelen

EN 527: Kantoortafels

Hoogte staande werkpost

Hoogte zittende werkpost in productie

Hoge stoel

Zadelstoel

schatten met maten



Ontwerpen van de werkplaats

Ergonomie: preventie door de werkomgeving aan te passen

Ontwerprichtlijnen en de inrichting van de ruimte verbeteren

Zittend of staand werken?

Tillen vermijden

Tilzones respecteren

Menselijke aspecten bij het ontwerpen van machines: EN 1005

Oefeningen



Studiematerialen (tekst): Verplicht

Het verplichte studiemateriaal wordt via de online leeromgeving ter beschikking gesteld.

Eigen laptop verplicht, laptopspecificaties terug te vinden in de startbrochure van de opleiding.

Voor dit OLOD kunnen externe bezoeken (bedrijfsbezoek, werfbezoek, …) georganiseerd worden. Bijkomende kosten zijn ten laste van de student.

Onderwijsorganisatie

Werkvormen
Hoor- en/of werkcolleges14,00 uren
Practicum en/of oefeningen10,00 uren
Werktijd buiten de contacturen54,00 uren

Toetsing (lijst)

Evaluatie(s) voor de eerste examenkans
MomentVorm%Opmerking
Eerste examenperiodeKennis- en inzichtstoets in de examenreeks40,00Digitaal examen
Eerste examenperiodeVaardigheidstoets in de examenreeks40,00Digitaal examen
Evaluatie(s) voor de tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Tweede examenperiodeKennis- en inzichtstoets in de examenreeks40,00Digitaal examen
Tweede examenperiodeVaardigheidstoets in de examenreeks40,00Digitaal examen
Evaluatie(s) voor beide examenkansen, niet herhaalbaar in tweede examenkans
MomentVorm%Opmerking
Eerste examenperiodeVaardigheidstoets permanent tijdens de lesweken (Permanente evaluatie)20,00Manueel hanteren van lasten. Beoordeling door lector

Toetsing (tekst)

Inclusieve maatregel extra examentijd


Voor alle schriftelijke en digitale ‘kennis- en inzichtstoetsen’ en ‘vaardigheidstoetsen’ binnen en buiten de examenreeks geldt dat de totale examentijd voor deze toets bestaat uit de voorziene tijd voor deze toets plus 1/4e extra examentijd voor alle studenten. De extra examentijd als individuele aanpassing is hierbij dus inbegrepen. Meer info is terug te vinden op digitap.

Permanente evaluatie

Bij afwezigheid krijg je een 0-score voor dat onderdeel van de permanente evaluatie.

Doorheen de lesweken werk je aan één of meerdere opdracht(en). Het eindresultaat hiervan telt voor 20% mee voor je puntentotaal. Deze punten worden overgedragen naar de 2de examenkans indien je niet slaagt op het totale OLOD.

Bij gewettigde afwezigheden moet je het ziekteattest of bewijs van overmacht steeds binnen de 2 kalenderdagen in iBaMaFlex uploaden via de module ‘mijn afwezigheden’ (attesten voor deelname aan een rijexamen, privéafspraken, etc. vallen niet onder de noemer van overmacht). Je duidt vervolgens aan dat je de lessen niet zal kunnen volgen voor dit OLOD. Je kan dan, indien organisatorisch mogelijk, maximum 2 gewettigde afwezigheden inhalen. Hiervoor dien je zo snel mogelijk contact op te nemen met de lector. De behaalde punten van het inhaalmoment vervangen de 0-score van de gemiste evaluatie.

Als je de start van dit opleidingsonderdeel hebt gemist omdat je later bent ingeschreven, dan krijg je in overleg met de lector vervangtaken voor de gemiste verplichte aanwezigheden. Hiervoor dien je zo snel mogelijk contact op te nemen met de betrokken lector.

Permanente evaluatie: laattijdig indienen van opdrachten en bijhorende consequenties

Het laattijdig (na de deadline) indienen van een opdracht resulteert in een 0-score voor die opdracht. Kan je omwille van medische redenen of overmacht jouw opdracht niet tijdig indienen? Dan moet je het ziekteattest of het bewijs van overmacht binnen de 2 kalenderdagen uploaden in iBaMaFlex via de module ‘mijn afwezigheden’. Bij ‘gevolgen’ kies je de optie ‘Ander’ en schrijf je ‘deadline opdracht’. Je dient de opdracht binnen de 2 kalenderdagen in nadat deze wettige reden is opgehouden te bestaan. Opgelet: attesten voor deelname aan een rijexamen, privéafspraken, etc. vallen niet onder de noemer overmacht.


Verplichte aanwezigheid gastlectoren en bedrijfsbezoeken

De student dient verplicht aanwezig te zijn tijdens de presentaties, het bedrijfsbezoek en/of de gastspreker van dit opleidingsonderdeel.
Kan je omwille van medische redenen of overmacht niet aanwezig zijn? Dan moet je het ziekteattest of het bewijs van overmacht binnen de 2 kalenderdagen uploaden in iBaMaFlex via de module ‘mijn afwezigheden’. Bij ‘gevolgen’ kies je de optie ‘Ander’ en schrijf je ‘deadline opdracht’. Je dient de opdracht binnen de 2 kalenderdagen in nadat deze wettige reden is opgehouden te bestaan. Opgelet: attesten voor deelname aan een rijexamen, privéafspraken, etc. vallen niet onder de noemer overmacht.